Ja, bitte
wetenschap, politiek | Tomas Pueyo | 12 jan 24
Bravo, Pueyo! Alle bezwaren tegen kernenergie, alle redenen waarom de Duitsers nog steeds 'Nein, Danke!' zeggen, weerlegd. Hij concludeert dat kernenergie de beste energiebron voor elektriciteit is. Hij werkt zes categorieën van vragen af: veiligheid (straling, ongelukken), milieu (afval), duurzaamheid, betrouwbaarheid, kosten, politiek. De meeste argumenten, pro en contra, zullen Bicker-lezers vertrouwd zijn. Om maar wat te noemen: kernenergie veroorzaakt de minste doden in vergelijking met steenkool, gas, en zelfs waterturbines (dambreuken en overstromingen komen voor). Heeft hetzelfde risico als wind en zon.
Meteen naar de heikele punten: afval, en prijs en lange duur van het bouwen van een centrale.
Afval: veel minder dan van een zonnepaneel. En kernafval: slechts 3% van het afval, 95% van de radioactiviteit. De hele wereld heeft tot nu toe niet meer hoog-radioactief afval geproduceerd dan een voetbalveld, vier meter hoog. Daar is een opbergplek voor te vinden. Je kunt het in cement gieten, of in glas, en in een pakhuis opbergen. Ook diep onder de grond, zoals de Finnen doen, maar dat is duur en zendt het signaal dat het heul erg gevaarlijk is, quod non. Zelfs dit afval verliest 99% van zijn radioactiviteit na 40-50 jaar.
Is kernenergie te duur, en duurt het te lang om zo'n centrale te bouwen? Net als bij zon en wind zitten de kosten - Levelized Cost of Energy, de kosten van elektriciteit uit een energiebron gemeten over zijn totale levensduur - grotendeels in de bouw. Maar kerncentrales moeten aan veel veiligheidseisen voldoen, en de onzekerheid die voortvloeit uit onkundig toezicht, leidt er toe dat banken een hogere rente berekenen.
Het grootste deel van prijsstijgingen is te verklaren uit overijverige regulering. En Japanners bouwen een kerncentrale in vier jaar. De kennis en ervaring zijn er nu, om goede, veilige kerncentrales snel te bouwen.
Dit korte stukje doet geen recht aan de bijna encyclopedische behandeling door Pueyo. Bewaar het, houd het bij de hand voor debatten!
'Niet het einde van de wereld'
wetenschap| NY Times | 31 dec 23
Lezer R. van Wagtendonk stuurde deze link naar een interview met Hannah Ritchie, schrijver van 'Not the End of the World,' het boek dat ik gisteren noemde. Dank.
Beatles
podcast | BBC | okt 23
Als u denkt dat u zo langzamerhand echt wel alles hebt gehoord over The Beatles - probeer dan dit. Zesdelige serie, samengesteld uit de archieven van de BBC. (De link in de kop werkt op een desktop; als 't niet lukt, zoek dan 'eras' op uw podcast player. Of ga naar BBC Sounds, goeie app.)
'Niet het einde van de wereld'
wetenschap | boek | 9 jan 24
Dat is de titel van een boek dat ik op mijn leeslijstje heb gezet. Enthousiaste aanbevelingen van Bill Gates, econoom Tim Harford, Rutger Bregman, Mark Lynas, zelfs eco-hystericus David Wallace-Wells. Hannah Ritchie heeft een indrukwekkend CV, en schrijft al jaren over klimaat en aanpalende onderwerpen (biodiversiteit, energietransitie). Kennelijk goed gedocumenteerd optimisme. (tip D. Rosenberg)
Drukte van belang
tech | The Verge | 3 jan 24
Driekwart van de industriële vissersboten vaart zonder tracker, misschien wel 30% van de vrachtvaart. Nieuwe data van satellieten maken die 'zichtbaar.'
Wie doet de afwas?
tech | Marginal Revolution | 9 jan 24
Moderne afwasmachines zijn veel slomer dan de vorige generatie; ze hebben 2,5 uur nodig, tegen vroeger één uur. Dat komt door nieuwe milieu-eisen en de vraag is of langzamer ook schoner is. Trump liet oudere, snelle vaatwassers weer toe; Biden verbood ze weer. Een Amerikaanse rechter heeft zich er nu over gebogen en zegt: bah. Biden's verbod op die vorige generatie -snellere - vaatwassers was 'willekeurig, impulsief en niet onderbouwd.'
Diabetes stap
Gezondheid | New Atlas| 4 jan 24
Onderzoek naar suikerziekte levert voortdurend nieuwe inzichten op. In wat een 'doorbraak' wordt genoemd hebben wetenschappers nu een manier gevonden om de beta-cellen in de alvleesklier te repareren, die door diabetes zijn beschadigd. De cellen werden ge-'herprogrammeerd' zodat ze weer insuline konden produceren.
'Droom geen kleine dromen ...
tech | WSJ | 4 jan 24
... want die zijn niet genoeg om de harten van mensen in beweging te krijgen,' zei Goethe. Weer een startup probeert de moloch Google te bestrijden. Maar deze, Perplexity genaamd, heeft onder andere Jeff Bezos als rugdekking en samen met anderen heeft die zo veel geld erin gestoken dat het bedrijfje nu, twee jaar na de oprichting en met 40 werknemers, een waarde van een half miljard heeft. (Google heeft een beurswaarde van 1.500 miljard). USP: wij zijn niet een zoekmachine maar een antwoordmachine. We geven één antwoord, niet een serie opties.
Rendeert fitness?
gezondheid | via Tyler Cowen | 3 jan 24
Met een aantal aannames moet je toch het rendement kunnen becijferen van lichaamsbeweging? Net zoals met beleggen? Tuurlijk. Stel: een man van 50 leeft nog 30 jaar, tot 80; met 8 uur fitness per week wordt dat 88 jaar. Plus nog wat variabelen (slaapuren tellen niet mee voor het rendement ....) etc. Dan kom je op een return on investment van 5,8%.
Maar zoals de eerste commentator al meteen zegt: het gaat niet alleen om de duur van leven, maar ook om kwaliteit van leven ....
Rustig over AI
Yann LeCun, hoofd AI onderzoek bij Meta (Facebook en WhatsApp) geldt als één van de peetvaders van AI. Hij probeert al sinds de jaren '80 computers te laten nadenken, voordat de term AI was uitgevonden.
Hij zegt: AI is al overal. In Google, Meta, Amazon ... 'Als je AI uit Meta haalt dan verkruimelt het.' (6'10") Denk bijvoorbeeld aan die ondertiteling van TV-programma's, die vrijwel simultaan 'live' loopt.
De Large Language Models waarop nu AI wordt getraind, zijn erg primitief. De AI's op dit moment zijn nog steeds niet slimmer dan een kind van 10, of een kat. Een soort huisrobots. (13'50") En dat komt door de manier waarop ze getraind worden, door domweg 'woorden in de goede volgorde te zetten.' Maar ze denken niet na. LeCun wil dat ze 'objectief' gaan denken, dus gericht op een doel, dat ze 'plannen naar een antwoord toe.' Zoals een kat die denkt 'Ik wil dat stukje kaas, dus dan moet ik op die tafel springen, daarvoor heb ik zoveel kracht nodig ...'
Gaat AI de mensheid uitroeien? Nee, en belangrijk: de wetenschappers die dat wel denken zijn een minuscule minderheid. (23'00") De kans dat een asteroïde de Aarde raakt is groter.
'Wij geven niet de macht uit handen (aan computers), wij geven de uitvoering uit handen.'
AI reguleren? Nee, je moet niet het onderzoek reguleren, maar de producten die eruit voortvloeien. (tip A. Kaizer)
De intellectueel in de politiek
politiek | Project Syndicate| 18 dec 2011
(geredigeerd 6/1/24)
Een essay van dichter Vaclav Havel uit 1998, toen hij president was van Tsjechië. Hoort een intellectueel thuis in de politiek? In 1.150 woorden zegt hij: ja.
'Het doel van politiek is niet het vervullen van korte-termijn wensen. Politiek moet er ook uit bestaan kiezers ervan te overtuigen dan de politicus iets beter begrijpt of herkent dan zij zelf, en dat ze daarom op hem moeten stemmen.'
'Natuurlijk, dat argument is gebruikt door alle verleiders van de meute, potentiële tirannen, fanaten. De communisten deden het toen ze zichzelf benoemden tot het meest verlichte volksdeel, en daarop gebaseerd, zichzelf het recht toe-eigenden om willekeurig te regeren.' (...) Laten we niet vergeten hoeveel intellectuelen hebben geholpen om dictators in het zadel te helpen!'
De kunst van goede politiek is mensen te overtuigen van de goede zaak, ook al spoort die niet onmiddellijk met het eigenbelang. 'Een goede politicus moet kunnen uitleggen zonder te drammen; hij moet nederig de waarheid zoeken en niet beweren dat hij de enige eigenaar is; hij moet mensen herinneren aan het goede in henzelf.'
'Daarom kunnen intellectuelen dus functioneren in de politiek. Hetzij om na hun benoeming datgene te doen wat volgens hen het goede is, en niet om een baan te behouden; of, om de machthebbers een spiegel voor te houden.'
Hoe versla je Rusland
politiek | via Stefan Korshak, Kyiv Post | 17 dec 23
(* foutje in de vorige versie, daar stond 'Lets' ....)
De regering van Estland heeft vorige week een klinische en gedetailleerde strategie voor de oorlog in Oekraïne gepubliceerd, bestemd voor de Navo-bondgenoten. Samengevat: de komende twee jaar kan Rusland niet escaleren omdat de verliezen - vooral aan mankracht - in Oekraïne te groot waren. Rusland is bezig in hoog tempo de wapenproductie op te voeren. Maar wij kunnen dat ook - makkelijk. De Ramstein Groep (54 landen, waaronder alle 31 Navo-lidstaten) heeft een gezamelijk BBP van €47 biljoen; onze bijdragen aan de oorlog zijn tot nu toe 0,2% daarvan. De defensiebegrotingen van de Ramstein-leden samen zijn 13x zo groot als die van Rusland.
De oorlog kost Rusland nu 10 miljard euro per maand; de Ramstein-coalitie geeft tot nu toe gemiddeld 5,3 miljard per maand uit.
Wij kunnen dus de uitputtingsoorlog makkelijk aan; het gaat er om dit aan de Russen duidelijk te maken. 'Wij zijn in een 'battle of wills.' Onze strategische taak is Rusland's kansberekening te veranderen, en ze duidelijk te maken dat succes niet haalbaar is met militaire middelen.'
'Het urgente korte-termijn doel is de Russen van de overtuiging af te helpen dat de oorlog in 2024 klaar kan zijn. Dat moet het jaar zijn waarin Oekraïne en wij de militaire en productie-fundamenten bouwen die nodig zijn om Rusland te verslaan.'
Eén van de doelen is de komende tijd zo veel mogelijk Russen te doden. (ja, dat klinkt cru.) Rusland kan nu 40.000 getrainde, goed uitgeruste soldaten per zes maanden leveren. 'Het is dus zaak om stelselmatig tenminste 50.000 Russische soldaten per zes maanden uit te schakelen, zodat Rusland geen effectieve aanvalskracht kan opbouwen. Dit is Oekraïne tot nu toe gelukt.'
Intussen moeten wij in het Westen duidelijk onze productiecapaciteit van vooral ammunitie opvoeren. Maar nogmaals, zeggen de Estlanders: dat is economisch makkelijk haalbaar. 'Slechts 0,25% van ons gezamenlijk BBP is 120 miljard euro per jaar, meer dan voldoende om deze strategie uit te voeren.'
Dictator Trump
politiek | Washington Post | 30 nov 23
Lang en provocerend opiniestuk van Robert Kagan. 'Tenzij er een wonder gebeurt is Donald Trump binnenkort de Republikeinse kandidaat voor president, en is er niemand die hem kan tegenhouden. Als dat eenmaal een feit is, komt er een abrupte draai in de machtsdynamiek, in zijn voordeel. Stemmen zijn de valuta van de macht, in ons systeem. Geld volgt. Zo wordt Trump nog veel machtiger dan hij nu is.' Iedere Republikein die tot nu toe zijn stem heeft verheven, zal begrijpen dat het zinloos is na Trump's benoeming; en daarna zijn mond houden.
Biden heeft niet de voorsprong die je normaal hebt als zittend president. Trump is namelijk ook zittend, min of meer. Dus je kunt hem niet afschilderen als een onzekere toekomst. 'Er zijn maar weinig Republikeinen die het presidentschap van Trump beschouwen als abnormaal of onsuccesvol.' Dus die volgen wel.
Biden verslaat hem? Tja, misschien wel. Maar volgens de peilingen nu - weinig kans. Dus wie gaat Trump, vol haat en wraakgevoelens, eenmaal tegenhouden als hij president wordt? En alle mensen die hij benoemt, die zo mogelijk nog meer wraakbelust zijn?
Zeker niet de rechterlijke macht. Die kon hem al niet eens achter de tralies krijgen toen hij gewoon burger was. Goeverneurs van de staten? Gaan die burgers van de straat jagen die de steun hebben van de President?
Lange leve oorlog
politiek | WSJ | 7 dec 23
Wij van de Westers media schrijven - hopen - steeds dat Rusland failliet gaat aan de oorlog. Maar we zien niet hoe een dramatische strijd juist een inspiratie voor eenheid kan zijn, schrijft David Satter, al tientallen jaren Rusland-verslaggever.
Hij citeert geschiedkundige Sergei Chernyshov, die beschrijft wat hij zag toen hij het dorp van zijn ouders bezocht. 'Tienduizenden soldaten zijn niet teruggekeerd van het front. Maar honderdduizenden wel, en met zo veel miljoenen roebels, meer dan ze ooit hadden kunnen dromen. In de Russische dorpen zijn er constant begrafenissen, maar ze geven het gevoel onderdeel te zijn van iets groots - nazisme uitroeien in Oekraïne, en eindelijk eens afrekenen met homo's, joden en het collectieve Westen.'
Inflatie doet pijn, maar Russen zijn er aan gewend om hun eigen voedsel te verbouwen en op te slaan. En de oorlog biedt weer nieuwe mogelijkheden. Soldaten krijgen 195.000 roebel per maand, ongeveer 2.100 euro, bijna 14x het modale inkomen in de armste regio's van Rusland. Als een soldaat sneuvelt krijgt zijn familie 55.000 euro, een fortuin in Rusland.
Op 30 september kondigde Poetin een nieuwe feestdag aan, De Dag van de Hereniging, voor de annexatie van Donetsk, Luhansk etc. 22 Augustus is de Vlaggendag, en 4 november Dag van de Nationale Eenheid, waarop het einde van de bezetting door de Polen in 1604 wordt gevierd.
Een Russische overwinning zou de oorlogsmentaliteit versterken. En die kun je niet laten verslappen, want dan raak je je invloed kwijt. Dus moeten de machthebbers (Poetin of wie dan ook) een nieuwe oorlog vinden. 'Dat is een lange-termijn bedreiging voor het Westen.'
'The Rest is History: JFK'
politiek | podcast | 7 dec 23
Zestig jaar geleden werd president John F. Kennedy vermoord. Zoals u misschien al hebt gemerkt lees ik gretig iedere komplottheorie die om de hoek komt. Het is toch té ongeloofwaardig: een zonderling die erin slaagt om met een gewoon geweer, per postorder aangeschaft, een Amerikaanse president te doden? Vanaf de zesde verdieping? Die twee dagen later zelf wordt doodgeschoten door een schimmige nachtclubeigenaar? Kom op! Dat gelooft toch niemand?
Maar ik ben deze week in één klap genezen. Het boek is voor mij dicht. Er was geen komplot, het was gewoon zo raar als het was. En dat is te danken aan twee Britse geschiedkundigen Tom Holland (o.a. 'Rubicon') en Dominic Sandbrook en hun podcast 'The Rest is History.' Ze bekijken de feiten en filteren die met de ervaring van geschiedschrijvers. Luister naar de slot-aflevering, en kijk of u ook wordt overtuigd (als dat al nodig was).
In de zes afleveringen daarvoor: schitterende beschrijving van 'vier dagen in Dallas' met oog voor veelzeggende details - hartverscheurend, bizar, verbluffend.
Nick Bostrom interview
tech |UnHerd | 12 nov 23
Nick Bostrom, filosofieprofessor aan Oxford, schreef al heel vroeg het boek 'Superintelligence.' Dit is een heel goed interview, vooral door de vragen. Een paar flarden:
Iedere keer als je een LLM opschaalt, ontdekt hij nieuwe dingen. 'En dan op zeker moment snapt hij het. Nadat hij genoeg neuronen in zijn brein heeft, of voldoende voorbeelden heeft gezien, ziet hij het onderliggende principe, of hij ontwikkelt het goede hogere niveau van concept waardoor hij plots heel veel beter wordt.'
We willen dat AI menselijke waarden respecteert. Maar kan hij totalitaire regimes helpen om de publieke opinie te sturen?
'Ja. We hebben al tientallen jaren het vermogen om op grote schaal op te slaan wat mensen zeggen. Tot nu toe kon je daar niet veel mee. Maar met AI technologie kun je dat inzetten - massamanipulatie niet door boodschappen die de massa bereiken, maar juist gerichte boodschappen, aangepast aan iedere ontvanger.'
'Zelfs als het dromerij is, moeten we toch het algemene uitgangspunt voor AI definiëren en codificeren dat het het belang dient van alle denkende wezens. ('sentient life.') '
'Stel je voor dat je eerst een soort supergeavanceerde synthetische biologie ontwikkelt, die ons allemaal om zeep kan helpen maar als je geluk hebt overleven we dat; en we ontwikkelen een supergeavanceerde moleculaire nanotechnologie die ons allemaal om zeep kan helpen maar als je mazzel hebt overleven we die. En dan ontwikkel je de AI en misschien doodt die ons allemaal. Dan heb je drie existentiële risico's. (...) Dan heb ik liever AI eerst, die ons misschien te gronde richt; maar indien niet, dan kan hij ons helpen om de biotech en nanotech risico's te beheersen.'
52 dingen
ook belangrijk | via The Browser | 29 nov 23
Ieder jaar worden we getrakteerd op een lijstje van '52 dingen die ik heb geleerd' van een zekere Tom Whitwell. Hier een paar, maar lees toch vooral de hele lijst .... allemaal met bronvermelding als u uw ogen niet gelooft.
'Er is een kolonie van 15.000 wilde schorpioenen die al 200 jaar woont in de muren van de Sheerness werf in Kent.'
'Het Amerikaanse Ministerie van Defensie verdient $100 miljoen per jaar aan de gokmachines op de bases.'
'Mensen zijn nu even lang als 12.000 jaar geleden.'
'In 2022 waren er in de VS maar 28 boeken waarvan meer dan 500.000 exemplaren werden verkocht. Acht daarvan waren van Colleen Hoover.'
'Van alle kinderen die werden geholpen in het brandwondencentrum van de Universiteit van Chicago had 31% zich gebrand aan, of door, instantnoedels.'
Hoe nu verder?
politiek | Comment is Freed | 29 nov 23
Lawrence Freedman is emeritus professor in de oorlogskunde aan King's College en tot nu toe een kalme analist van de oorlog. Hoogtepunten: het wordt een slijtageslag, en als er geen duidelijke winnaar is, moet je kijken naar de verliezen. Niet alleen in materieel en mensen maar ook in moraal. 'Kijk ook naar het effect van manoeuvres op de percepties van de elite en de beslissers in Moskou. (...) Doel is duidelijk te maken hoe vervelend een langdurige oorlog voor Rusland kan worden.'
'Ook al hoeft Poetin niet te vrezen dat hij op het slagveld wordt verslagen, hij moet oppassen voor publieke opinie. Die is nu stabiel, hoewel iets meer dan de helft denkt dat de oorlog meer kwaad dan goed doet; 70% is voor onderhandelingen, maar veel minder wil concessies doen aan Oekraïne. De oorlog zal binnenkort een derde van de overheidsuitgaven opslokken.'
De luchtaanvallen op de Oekraïense infrastructuur worden nu met een verbluffende precisie onderschept. Maar: 'De zorg van Oekraïne is dat deze drone-aanvallen de schaarse en dure onderscheppingsraketten opslokken, zodat er geen capaciteit meer is om latere aanvallen met Russische raketten tegen te houden.'
Het wordt een lange oorlog en ook de Westerse landen moet zich daar op voorbereiden. 'De economie van Rusland is minuscuul vergeleken bij die van hen. Sommigen zullen mopperen over de economische druk, maar ze hoeven niet te vechten. Een Russische overwinning zou veel duurder zijn, en veel grotere gevolgen hebben.' Nog meer sancties zijn nuttig; niet doorslaggevend maar ze kunnen Rusland laten voelen dat hoe langer de oorlog duurt, hoe zwaarder het wordt voor ze.