Fake filteren (3)

Reactie Maurice de Hond:

Beste Maarten (sic),

Ik las je blog en de reactie van Wallinga erop. Helaas heeft hij in die tekst de essentie van mijn kritiek (handig) omzeild.

Ik ga op de  punten in:

1. Natuurlijk weet ik ook dat de reproductiefactor wordt bepaald op basis van de (geschatte) eerste ziektedag. Ik update dagelijks mijn excelsheet vanuit de dagelijke update van de database van de RIVM. Al mijn grafieken en berekeningen zijn ook daarop gebaseerd. Maar de eerste ziektedag wordt gebaseerd op het ondervragen van de mensen die positief zijn getest en als die het niet weten dan wordt de dag van de test zelf daarvoor ingevuld.

Het aantal mensen waarvan dus op deze wijze de eerste ziektedag wordt bepaald is 1 op 1 hetzelfde als het aantal mensen dat positief wordt getest. En dat cijfer hangt sterk samen met het aantal mensen dat getest wordt.  Doordat er een forse stijging van dat aantal mensen is de laatste paar weken stijgt ook het aantal mensen met een positieve testuitslag. Het interessante is dat je ook de ontwikkeling kunt zien van het aandeel positieve testen per week. Bijgaand het verloop van dat cijfer tot en met afgelopen week.

Bij het berekenen van de reproductiefactor wordt alleen gewerkt met het de mensen die positief zijn getest. En wordt geen rekening gehouden met de toename (of afname) van het aantal uitgevoerde testen.

Afgelopen week heeft dat zelfs geleid tot de presentatie van een reproductiefactor van 1,24 door Prof. Van Dissel (en dat was de basis voor de lockdown). In werkelijkheid was het percentage positieve testen gestegen van 11,1 naar 11,7%. Maar het aantal uitgevoerde testen was wel met 24% gestegen.

Als je inzoomt op Amsterdam en Rotterdam dan zie je dat Van Dissel aangeeft dat in die veiligheidsregio’s het percentage positieve testen duidelijk afnam. Maar het aantal uitgevoerde testen was ook daar fors gestegen.

Tot 12 juni had het RIVM de reproductiefactor berekend op basis van ziekenhuisopnames. Vanaf juni met aantal positieve getesten. Maar ze hebben het  model op geen enkele wijze aangepast (dus ook niet voor hogere of lagere aantallen testen).

Daarnaast stelde ik ook een weekpatroon vast (doordat er op maandag en dinsdag meer getest werd dan op donderdag en vrijdag). En laat het RIVM nu elke keer de hoogste weekwaarde pakken voor de wekelijkse presentatie. Gemiddeld maakt dat circa 0,04 uit op de reproductiefactor. (Modelmatig zou men die correctie kunnen toepassen).

Maar het was en is duidelijk. Ook in een week waar alles de goede kant op ging meldde het RIVM dat de reproductiefactor was gestegen naar 1,0.

Lees mijn blog van vandaag wat die keuzes van het RIVM betekenden bij de presentatie van de cijfers: Door -onterecht- uit te gaan van een reproductiefactor van 1,24 heeft Van Dissel zondag de boel op scherp gezet.

2. Het model van het RIVM is gebaseerd op de ziekenhuisopnames. Ook om inschattingen te doen t.a.v. achterstallige cijfers. Op 12 juni is men overgeschakeld naar aantal positieve testen. Dat was omdat het aantal ziekenhuisopnames te laag was geworden (terecht besluit). Maar uit de toelichting in de weekrapportage bleek dat het model niet aangepast was aan andere broncijfers. (Dus ook geen correcties voor het aantal uitgevoerde testen).

Sinds september zijn de ziekenhuisopnames (helaas) inmiddels weer op een niveau dat de reproductiefactor daarmee te berekenen is. Dat heeft men om voor mij onbegrijpelijke reden niet gedaan. Wij hebben het wel gedaan (zie ook dat blog van vandaag). Dan zie je dat in de eerste weken van november de reproductiefactor rond 0,95 lag. Het RIVM maakte waardes tussen 1,0 en 1,04 bekend. Zeg maar een verschil van 1,08. Toch niet onbelangrijk, want bij een waarde boven de 1 stijgt het aantal geinfecteerden en onder de 1 daalt het.

Maar het wordt een heel ander verhaal als, zoals per 1 december, het aantal testen dat men uitvoert explosief stijgt. (En men hoopt dat het nog sneller gaat stijgen). Eerste week van december een stijging van 24%, de tweede week vervolgens 36%. In twee weken is dat een stijging van 69%! Omdat de reproductiefactor wordt berekend op basis van 4 dagen kan je dus zeggen dat bij een stijging van het aantal testen met 36% (zoals in de afgelopen week), als het percentage positief getesten gelijk is gebleven, de reproductiefactor ongeveer 1,20  zal zijn. Dat geeft echt een heel ander beeld voor beslissers en media dan als er gemeld wordt dat de reproductiefactor 1,0 is.

Dat is dus de kern van mijn kritiek. En ongetwijfeld weten Wallinga en Timen dat ook.

Iedereen (kabinet,  burgers) hebben er belang bij cijfers te hebben die zo nauwkeurig mogelijk de situatie aangeven om op basis daarvan een goede en transparante beslissing te nemen. Media zouden daar veel meer aandacht aan moeten schenken dan ze nu doen.

Hopelijk kan je mijn reactie ook plaatsen.

Ongeduld

Het totaal aantal doden per miljoen door Covid-19 in de VS is bijna duizend. Zelfde in het VK. In Nederland: 600. In Italië 1.100. In Aziatische landen, democratisch of dictatuur, een fractie van die aantallen: Japan 20 doden per miljoen, Singapore 5, China 3. Maleisië 13, Zuid-Korea 12. Thailand, Taiwan en Singapore allemaal onder de 1. Hoe kan dit? Met alle rijkdom en medische infrastructuur die de rijke Westerse landen hebben? Econoom Branko Milanovic zegt op zijn blog: ongeduld. Hij zegt erbij: ik kan het niet bewijzen. Maar in het Westen grepen overheden laat in, en werden restricties snel weer opgeheven  toen de besmettingen daalden. In het najaar hetzelfde patroon. ‘Het publiek – en dus de overheden – wilde niet de Oost Aziatische methode volgen omdat er een cultuur is van ongeduld, een verlangen om alle problemen snel op te lossen, tegen beperkte offers.’

Fake filteren

Een doorgaans zeer zorgvuldige lezer stuurde me een stuk van de website van Maurice de Hond. Daarin wordt het RIVM beschuldigd van ‘goocheltrucs’ waarmee het de vermenigvuldigingsfactor ‘R’ manipuleert. De Hond neemt op zich om deze trucs te onthullen.

Ik heb het RIVM gebeld, dat kwam met een prompt antwoord. Dat was niet helemaal bevredigend, en gisteren kwamen aanvullingen. Nu hebt u geen tijd om het hele artikel van De Hond te lezen, de beschuldigingen eruit te filteren, met het RIVM te bellen en te wachten op antwoord, om dat vervolgens naast de stellingen van de Hond te leggen.

Dit is het probleem van het internet in een notendop. Iedereen kan van alles roepen; niemand heeft een morele of wettelijke plicht om hoor en wederhoor toe te passen. Maar als u zich wilt wapenen, dan kunt u zichzelf een hoop tijd besparen door zelf te filteren. U kunt ieder stuk, of het nu in de New York Times staat of in de Volkskrant of op de website van Maurice de Hond, makkelijk op geloofwaardigheid beoordelen.

U moet op uw hoede zijn als:

1. de schrijver zijn toevlucht neemt tot sarcasme, spot, badinerende opmerkingen en beledigingen (‘goocheltrucs,’ ‘nog een knap slimmigheidje,’ ‘een truc die in Mindf*ck van Victor Mids niet zou misstaan.’)
2. Als de schrijver op de man speelt (‘door Mark, Hugo en de media klakkeloos zijn overgenomen,’ ‘bovenmeester Mark’)
3. zijn opponent niet de gelegenheid geeft om op de beschuldigingen te antwoorden (MdH citeert nergens repliek van het RIVM)
4. Als de schrijver de gewraakte passages niet letterlijk, tussen aanhalingstekens, citeert maar parafraseert. (hier is dus al helemaal geen sprake van).

Als u wilt lezen wat De Hond beweert en wat het weerwoord is van het RIVM, klik dan op ‘lees meer.’

De website van Maurice de Hond schrijft op 9 december onder de kop ‘Goocheltrucs van Aura Timen (RIVM) verklapt’: ‘Tot juni werd de reproductiefactor bepaald op basis van de toe- of afname van de ziekenhuisopnames. Maar dat gebeurt sinds juni op basis van het aantal positieve testuitslagen. En oh zo slim: daarbij wordt niet gecorrigeerd op het aantal uitgevoerde testen.  Dus als er een duidelijke toename is van het aantal testen en -zelfs als het percentage positieven gelijk is- het aantal positieve testen toeneemt, dan neemt de reproductiefactor toe.  In de tweede week van juni werden er 60.000 testen uitgevoerd, de afgelopen week meer dan 5 keer zoveel. Maar als je met die stijging geen rekening houdt, dan kan je natuurlijk doen alsof de reproductiefactor sterker is gestegen dan in de werkelijkheid gebeurd is!’

Dit lijkt al op het eerste gezicht een onhoudbare stelling. Immers: het RIVM vergelijkt niet het absolute aantal positieve gevallen in november met het aantal gevallen in mei; maar de verhouding tussen ziekenhuisopnames op dag x met ziekenhuisopnames op dag x-5. Dus telkens een vergelijking binnen een periode van een week. De vergelijking schuift mee met de toe- of afname van de hoeveelheid tests.

Ik heb afgelopen vrijdag een mailwisseling gehad met het RIVM. Daar bleven nog wat vragen open. Gisteren, dinsdag, kwamen aanvullende antwoorden van Jacco Wallinga, modelleur van het RIVM. Hij schrijft in antwoord op mijn vragen  (vet gedrukt door mij MBC):

‘In het blog wordt gesuggereerd dat het reproductiegetal wordt berekend op basis van het aantal positieve testen op een dag gedeeld door het aantal positieve testen op vier dagen eerder, dat is niet correct. Als dat wel zo was dan waren de fluctuaties groter; we berekenen het dus op basis van aantal meldingen naar eerste ziektedag en dat is net iets anders. De berekening van R is bij benadering de breuk: aantal meldingen met eerste ziektedag 5, gedeeld door het aantal meldingen met eerste ziektedag 1.‘

Verder schrijft De Hond: ‘De reproductiefactor wordt berekend door het aantal positief getesten te delen door het aantal dat 4 dagen ervoor is getest. Nu blijkt het zo te zijn dat op maandagen en dinsdagen duidelijk meer mensen worden getest dan op donderdag of vrijdag. Als je de cijfers van maandag deelt door die van 4 dagen eerder en dat is donderdag  en die van dinsdag deelt door die van 4 dagen eerder en dat is vrijdag, krijg je een hogere reproductiefactor dan als je het cijfer van vrijdag zou delen door die van (vier dagen eerder) maandag.’

Wallinga beaamt dit, deels: ‘Het aantal meldingen naar eerste ziektedag heeft een wekelijks patroon in het reproductiegetal, met de meeste meldingen op een maandag. Dat geeft kleine wekelijkse fluctuaties.’  Maar hij betwist dus de meetmethode: het zijn niet positieve testen die worden vergeleken, maar meldingen naar eerste ziektedag. Zie boven.

MdH schrijft ook:  ‘Als Aura gewoon net zoals in het voorjaar de reproductiefactor op basis van de ziekenhuisopnames had berekend, dan had die in de maand november rond de 0,9 gelegen.’

Wallinga’s repliek: ‘De waarde van het meest aannemelijke reproductiegetal op basis van deze ziekenhuisgegevens is iets lager dan het reproductiegetal dat wordt berekend op basis van meldingen, maar de waarde van 0,9 die in het blog wordt gesuggereerd is niet correct. Als dat wel 0,9 was dan zou het aantal ziekenhuisopnames sneller dalen dan wat we nu zien.’

Complete mailwisseling op aanvraag.

Vertrouwen

Oud-minister George Shultz is afgelopen weekeinde 100 geworden. Hij schreef een stuk in de Washington Post: ‘Ik heb een les vroeg geleerd en daarna telkens opnieuw geleerd, namelijk dit: de wereld draait op vertrouwen. Als er vertrouwen in de kamer was – de huiskamer, de kleedkamer, de schoolklas, de kantoorkamer, de ministerskamer of de vergaderzaal – dan gebeurden er goede dingen. Als er geen vertrouwen was, gebeurden er geen goede dingen. Al het andere is franje.’

‘De beste leiders vertrouwen hun volgelingen de waarheid toe. En wat gebeurt er dan? De volgelingen schenken hun vertrouwen terug. En met die band kunnen ze samen grote, moeilijke dingen aan.’

NYT-columnist Bret Stephens gebruikt dit als kapstok om aan te geven waar precies de schade zit die president Trump heeft aangericht. Zie artikel.

Betere accu

Toyota zegt nu zo ver te zijn met de ontwikkeling van ‘solid state’ accu’s dat ze die seriematig kunnen produceren ‘in de vroege jaren ’20.’ Dat is vaag genoeg. Maar Toyota is een groot, saai, serieus bedrijf met 1.000 patenten in deze technologie. Zo’n accuset geeft de auto een bereik van 500 kilometer en laadt in 10 minuten op.

Bar

Dertig meter hoge rattan ‘sculpturen’ zijn de blikvangers in deze nieuwe gastrobar in Bangkok.

Waterstof

Waterstof als energiebron is gecompliceerd. Misschien geschikt voor vrachtwagens. En … vliegtuigen? The Economist ziet hoop. Als je waterstof niet als brandstof gebruikt in een verbrandingsmotor, maar als energie voor een ‘accu,’ die vervolgens weer de propellers laat draaien – dan kan het. Het werkt in kleine experimentele vliegtuigen.

Maar accu’s, of ze op waterstof worden gevoed of vanuit de centrale, kunnen een groot vliegtuig laten koersen maar hebben niet de explosieve kracht om het te laten opstijgen. Dus research richt zich op een combinatie van verschillende aandrijvingsmechanismen – hybride vliegtuigen.

Massaal testen (3)

I. de Kogel vond dezelfde grafiek op Our World in Data.

‘Bert’ schreef: ‘Dat kan een heel effectieve actie zijn voor de korte termijn. Om effectief te blijven, zal dit dan iedere 2 weken moeten gebeuren.’

A. de Beer schrijft: ‘Als we er met 17 miljoen test zouden zijn was het een strak plan, maar van wie vandaag negatief test kan 5% morgen weer positief testen. Dus zul je het  10 dagen op rij moeten doen.

Neem dan nog eens de moraal van veel mensen in ons landje wars van regels en betutteling en vergelijk dat met een staat waar mensen nog gewend zijn aan de zeer hiërarchische cultuur en als we weten dat maar liefst 60% van de positief geteste mensen toch gewoon op vakantie of naar werk gingen in plaats van in quarantaine dan zien we meteen hoe zwak het plan is.’

Massaal testen (2)

Lezer JW Siebers schreef: “Beste Michiel, ik werd getriggerd door je Slowakije voorbeeld in je artikel Besmettelijkheid vanmorgen. Daarom even de cijfers van vanmorgen uit ourworldindata.org gecheckt (zie bijlage).

Die schetsen w.m.b. een wat ander beeld.”

Dit pleit inderdaad tegen testen … althans, de trend in ‘nieuwe gevallen per 1 miljoen inwoners’ wijkt in Slowakije niet erg af van die in Nederland. En het aantal ‘doden per 1 miljoen’ neemt in Slowakije de afgelopen maand niet af, in Nederland wel.

Hm. Dat was dus ook niet de oplossing. Iemand anders nog een goed idee?