5 problemen, 5 oplossingen

tech | via Volts | 2 mei 24

Elektrificatie van de economie vergt een compleet nieuwe infrastructuur. Die bovendien 'interactief' moet zijn, dus ervan uitgaat dat iedere afnemer ook leverancier is, vraag en aanbod tussen duizenden, honderdduizenden contactpunten elke seconde op elkaar afstemt.

Dat lijkt heksenwerk. Maar als je er nu eens een LLM op zet ...?

Dit is een pareltje van Michael Liebreich, één van de meest invloedrijke analisten in de energie-wereld, oprichter van 'New Energy Finance' dat vijf jaar na de oprichting werd gekocht door Bloomberg. Bio zie hier.

Hij heeft twee lange stukken geschreven: de vijf redenen waarom het naïef is te denken dat de wereld snel van de fossiele brandstoffen af zal zijn; en vijf redenen om te blijven geloven in 'net zero.' Deel 1:

1. Geld

Zon en wind moeten robuuste energiebronnen worden; schaduw en windstilte mogen geen invloed hebben. 90% schone energie is makkelijk; de laatste 10% vergt evenveel investering als de voorgaande 90%.

'Accu's ('batterijen,' in anglicisme) zijn niet voldoende. We hebben een combinatie nodig van overcapaciteit, lange-afstandsverbindingen, veel meer bio-, kern- en waterkracht energie, en lange-termijn opslag van waterstof.'

Tweedens: fossiele brandstoffen zijn niet voor niks zo dominant. Aardgas is een heel goedkope hittebron. Waterstof zou 90% goedkoper moeten worden om te kunnen concurreren.

Derdens: zonnepanelen, windmolens en accu's vergen investeringen. In de OESO kost kapitaal 6%, in armere landen 15%. Maakt het nog moeilijker voor de transitie.

2. Netwerken

Op dit moment is 20% van de wereldeconomie elektrisch aangedreven. We willen naar 70%, minstens. Om dat te doen heb je een totaal nieuwe 'grid,' een wereldomspannend netwerk nodig.

BloombergNEF schat dat op dit moment in Europa 600 gigawatt aan zon- en wind-capaciteit - 130% van alle 'groene' capaciteit tot nu toe geïnstalleerd - klaar staat te wachten. In de VS wordt de wachtrij geschat op 1,4 terawatt, en dat is 120% van de totale capaciteit van alle energiecentrales in de VS.

'De energie-sector kan het simpelweg niet aan. Er zijn te weinig kabels, transformatoren, project managers en ingenieurs.' Als overheden niet zo ongelooflijk traag waren in het verlenen van vergunningen, zou de sector helemaal zijn overweldigd, zegt Liebreich.

3. Grondstoffen

BloombergNEF schat dat de energiesector in 2040 vijf keer zo veel grondstoffen nodig zal hebben. Elektrische auto's hebben 6x zo veel minerale grondstoffen nodig als verbrandingsmotoren; duurzame en kernenergie-centrales 3-12x zo veel als fossiele centrales; om het nieuwe netwerk te bouwen zijn enorme hoeveelheden koper en aluminium nodig.

4. Politiek

Er is maar heel dunne steun voor de energietransitie. Populistische partijen - denk BBB, denk gele vestjes, denk Rassemblement Nationale, denk AfD - zijn meestal tegen 'dure' groene maatregelen.

5. Vertragingstactieken

Er zijn veel bedrijven en instellingen met een belang bij de status quo. Oliemaatschappijen voorop, maar ook olie- en gasproducerende landen (vaak is het de enige inkomstenbron).

Tot zo ver dit 'pleidooi voor pessimisme' over de haalbaarheid van net-zero. In de volgende aflevering, maandag: de vijf redenen waarom dit uitdagingen zijn, maar niet noodzakelijk blokkades.

(advertentie)

Amsterdam

geld | Marginal Revolution | 24 apr 24

Als je denkt dat er te veel toeristen zijn moet je de toegangsprijs verhogen, niet hun leven zuur maken. Dat is het betoog van econoom Tyler Cowen. 'Het Japanse besluit om de kaartjes voor de TGV duurder te maken voor buitenlanders is precies de goede benadering,' zegt hij. Venetië vraagt nu vijf dollar per toerist per dag. 'Het enige wat daar mis mee is, is dat het misschien te weinig is - gezien de druk van toerisme.' Te volle bussen in Barcelona: waarom maken ze de buskaartjes niet ook duurder?

Maar op Amsterdam bijt hij zijn tanden stuk. 'Voor veel toeristen in Amsterdam zijn de attracties drank, marihuana en sex, en daarin worden de prijzen bepaald door de markt, niet de overheid. Ik ben helemaal voor duurdere kaartjes voor het Rijksmuseum, maar vrees dat dat niet veel zal helpen tegen het probleem van 'feesttoerisme.'

EV

tech | Economist | 24 apr 24

Puntig betoog waarom de toekomst voor EV's er wél goed uit ziet. 'Vijf jaar geleden waren elektrische auto's drie tot vijf keer zo duur als benzine-auto's, zonder dat ze 3-5 keer beter waren. Vandaag kun je een Ford f-150 Lightning kopen voor $40.000, en dat is maar $4.000 meer dan voor de benzine-versie. Dat bedrag verdien je in een jaar terug doordat je niet hoeft te tanken. Benzine wordt ook niet goedkoper, in tegenstelling tot lithium.' Het aantal laadstations (in de VS) is verdubbeld in vier jaar.

In China zijn EV's nu al goedkoper dan 'normale' auto's, zelfs als je brandstof buiten beschouwing laat, zegt het Internationaal Energie Agentschap. 'Een kleine EV is nu twee derde van de prijs van een benzine-auto.' (...) 'Westerse autofabrikanten zouden kleinere, goedkopere EV-modellen op de markt moeten brengen.'

Zeventig procent van Amerikanen, Britten, Fransen en Duitsers zegt dat ze een Chinese auto zouden kopen als die 20% goedkoper is dan de concurrent uit eigen land, aldus een opiniepeiling.

Kortom, betoogt de Economist (net als onlangs Mercedes-Benz, zie De Bicker 13/3): laat Chinese auto's vrijuit toe op de West-Europese markt. Dat is fijn voor de consument en rammelt de gevestigde orde lekker door elkaar.

Wat is TikTok?

tech | NY Times| 19 apr 24

Adembenemend. Hoe invloedrijk TikTok is in de VS, in alle kieren en naden van de samenleving. De helft van Amerikanen, 170 miljoen, zit op TikTok. Het is een marketing machine, een nieuwsbron, een speeltuin, een spuitende fontein van creativiteit. 'Zelfs als u er niet op zit, dan leeft u in een cultuur die 'stroomafwaarts' is van TikTok.' Typisch grondige NY Times reportage.

Het uitgeefvak

ondernemen | via Benedict Evans | 22 apr 24

Penguin Random House wilde Simon & Schuster kopen, in 2022. Samen zouden ze 48% van de markt hebben dus het Amerikaanse Ministerie van Justitie procedeerde, om de combi te verijdelen. Tijdens dat proces werden een hoop documenten ingebracht, die samen een beeld geven van de werkelijkheid van het uitgeversvak (in Amerika).

Een analyse van 58.000 titels toonde dat de helft van alle boeken minder dan 12 (twaalf) exemplaren verkocht. Slechts 10% van de titels verkocht meer dan 2.000 exemplaren.

Slechts 50 auteurs verkopen 500.000 boeken of meer in een periode van vier jaar, in de hele VS. Een uitgever getuigde: wij zijn net als 'venture capitalists:' we steunen een heleboel projecten in de verwachting dat verreweg de meeste verlies opleveren, in de hoop dat een paar wel winstgevend zijn.

'Echte 'blockbusters' zie je maar eens in de vijf a tien jaar.' De meeste kans op succes heeft een uitgever als hij iemand strikt die al beroemd is. Of als hij productieve schrijvers in huis heeft, zoals John Grisham.

De 'backlist' is goed voor een derde van de omzet van Hachette, ieder jaar. Klassiekers voor kinderen zijn goud: 'The Very Hungry Caterpillar' van Eric Carle staat al negentien jaar iedere week in de bestseller lijst van Publisher's Weekly.

Het leest als een 'basiscursus uitgeven' ....

AI valt in eigen kuil

tech | Reuters | 15 apr 24

Reuters onderzoekt tools die kunnen helpen ontdekken of een video een 'deepfake' (diepnep) is. Conclusie: dezelfde middelen die de AI gebruikt om een nepvideo te maken, kunnen ingezet worden om andere AI's zand in de ogen te strooien.

(advertentie)

En nu?

politiek | ISW | 20 apr 24

De Senaat moet de 60 miljard dollar voor Oekraïne ook nog goedkeuren. Dus hoe lang voordat de bommen, granaten en machines daadwerkelijk aan het front zijn? Een woordvoerder van het Pentagon zei vrijdag dat het Pentagon in staat is 'binnen enkele dagen' te beginnen met verschepen. Volgens Amerikaanse media was Defensie al begonnen om pakketten van de meest urgente wapens samen te stellen, in afwachting van de stemming in het Congres. Vanuit de pakhuizen in Europa kan de VS 'vrijwel onmiddellijk' ammunitie sturen, zeggen ambtenaren tegen Amerikaanse media; vooral de 155mm artilleriegranaten en luchtafweer-raketten waar Oekraïne te weinig van heeft.

En nu serieus

geld, politiek | Adam Tooze | 20 apr 24

De rijke landen betalen niet langer aan arme landen - geld vloeit de andere kant op. 'Dit is een blamage,' zegt een internationale commissie onder leiding van Larry Summers, oud-Minister van Financiën van de VS en oud-president van Harvard. In die commissie zitten centrale bankiers en professoren uit Noord- en Zuid-Amerika, Europa en Azië.

Hoe kan dit? Deels door de renteverhogingen van centrale banken na de covid-crisis, omdat spaargeld daardoor meer oplevert 'thuis.' Minder geld beschikbaar voor obligaties van armere landen. De balans werd negatief: obligatiehouders (in de rijke landen) ontvingen 161 miljard dollar meer in 2023 dan dat ze betaalden, als je het totaal bekijkt van rentebetalingen en obligatie-emissie.

'Een blamage op spectaculaire schaal,' zegt de commissie-Summers, 'voor honderden miljoenen mensen. Een blamage veroorzaakt door de logica aan de grondslag van ons economisch systeem: winstmaximalisatie door privaat kapitaal. Publieke instellingen slagen er consequent niet in om daar voldoende tegenwicht aan te bieden.'

LVMH

geld | FT | 18 apr 24

LVMH, moederbedrijf van Louis Vuitton en andere Franse luxe-merken, exporteerde vorig jaar voor 23,5 miljard euro. Dat is meer dan de hele landbouwsector van Frankrijk.

(advertentie)

Waar is de Geurkaart?

wetenschap | Aeon | 12 apr 24

We kunnen kleuren op een spectrum plaatsen, en geluid op een notenbalk, waarom kan dat niet met geur? Geen zorg, er wordt aan gewerkt. Dit artikel behandelt mensen die 'geurkaarten' hebben geprobeerd te maken, van Newton tot Henning tot MacDonald. Je zou denken dat scheikunde hier uitkomst kan brengen: een lelie heeft misschien een structuur die dichter bij de druif ligt dan een knoflookteen. Helaas, dat bracht geen duidelijkheid. Er is geen 'geurgeometrie' die zich laat vangen in schalen, Y- en X-assen, of grafieken. Waarom ruiken zweetvoeten hetzelfde als Camembert?

Nu is een club in Boston, ontstaan vanuit Google, al jaren bezig met een project dat ze 'Osmo' hebben gedoopt. Ze proberen met behulp van - jawel - AI geuren in kaart te brengen. Hier helpt computerkracht: als je maar voldoende voorbeelden in een programma stopt, rollen er vanzelf patronen uit. Dat is de weg voorwaarts. Maar het heeft zijn beperkingen, omdat geur zo individueel is. De schrijver erkent dat, in antwoord op een vraag: de computer komt niet verder dan “a ‘typical’ person thinks molecule X smells like Y.” We zijn er dus nog niet ...

(advertentie)

Laadt zelf op

tech | New Atlas | 5 apr 24

Deze drone hangt zichzelf op aan een elektriciteitskabel, klampt zich vast (met die blauw-gele klem) en laadt zich op. Ontworpen voor onderhoudspersoneel van de netwerkbeheerders; maar wat zou dit fijn zijn voor de Oekraïners .... (Video hier)

Pottenbakker voor AI

tech | Semafor| 12 apr 24

Een 200 jaar oude Japanse pottenbakker heeft een keramiek ontwikkeld die koel blijft. Dat spul wordt nu gebruikt voor de printplaten in supercomputers. De geavanceerde halfgeleiders zijn zo druk dat ze snel opwarmen, hetgeen hun prestaties vermindert. Maruwa heeft nu al 60% van de markt in handen en is daardoor 2,75 miljard dollar waard, denkt Goldman Sachs. (tip: Th. Loth)

'Semi-solid-state' accu's

tech | New Atlas | 12 apr 24

De voordelen van 'solid state' boven lithium-ion: minder brandgevaar, meer energie-opslag, geen 'slijtage,' sneller laden, en veel meer bereik. (Details hier, bijvoorbeeld.) De autofabrikanten werken er met man en macht aan, maar ze zijn nog niet klaar voor de markt. Deze auto, van het Chinese SAIC, heeft een 'bijna-solid state,' met een bereik van 1.000 kilometer. Het is een tussenstap, zegt de fabriek: het is een 'semi-solide layout' waarin vast materiaal drijft in vloeibare elektrolyt.

(reclame)

Verbijsterend

tech | FT | 28 feb 24

Mooi vormgegeven reportage door FT over de chips in uw moderne telefoon. Eén chip bevat miljarden (niet honderden, of duizenden, maar miljarden) transistoren. Die dingen zijn 50 nanometer, een fractie van een millimeter, onzichtbaar met het blote oog. (de volgorde is: centimeter, millimeter, micrometer, nanometer.) Een vierkante millimeter op een chip kan 200 miljoen transistoren bevatten. En in de laboratoria wordt gewerkt aan chips die een biljoen (duizend miljard) van dat soort schakelaars kunnen bevatten ... De transistoren 'praten' met elkaar via superdunne metalen draadjes. Een chip kan 500 kilometer van dat draad bevatten. De nieuwste transistoren worden atoom voor atoom samengesteld. Hoe maak je dat in vredesnaam? De witte jassen beamen dat ze tegen de grenzen van het fysiek mogelijke aanbotsen. Slechts drie bedrijven op de hele planeet zijn in staat om deze dingen te maken: TSMC inderdaad, en verder Intel en Samsung.

Een mogelijke weg vooruit: de twee soorten draden ontwarren. (tip: M. Stade)

Meta's mega-melkkoe

tech | via Benedict Evans | 9 apr 24

In een rechtszaak onthult Meta hoeveel Instagram omzet: $11.3 miljard in 2018, $17.9 miljard in 2019, $20miljard in 2020, $32.4 miljard in 2021 (en dat laatste was 27% van Meta's totale omzet dat jaar). Ze werden voor gek verklaard toen ze een miljard dollar betaalden, in 2012.

De fanaticus

politiek | Comment is Freed | 2 apr 24

Goed verhaal over Poetin's drijfveren, van Lawrence Freedman, emeritus prof Krijgskunde aan King's College. 'De fanaticus' klinkt nogal hysterisch maar dat is het niet. 'Het woordenboek noemt een fanaticus iemand die door extreme denkbeelden tot onredelijk gedrag wordt gedwongen.'

Zijn obsessie met groot-Rusland is genoeglijk bekend. Toen Oekraïne niet wilde meewerken, volgde de invasie. Oekraïne liet zich niet onderwerpen. 'Toen het nodig werd om uit te leggen waarom het machtige Rusland niet in staat was een kleinere en ondergeschikte macht te verslaan, werd de rol van de NAVO, en met name de VS en het VK, uitvergroot. En toen die eenmaal als de echte vijanden waren aangewezen, werd het een existentieel gevecht.'

Alles van de Westerse levensstijl moet nu verbannen worden uit Rusland. De Russisch-Orthodoxe kerk heeft een document gepubliceerd in maart waarin staat dat Rusland een 'heilige oorlog' voert.

'In de Sovjet-tijd waren de autoriteiten in staat om abrupt van dogma te veranderen als de oude onhandig waren geworden. Misschien heeft Poetin die flexibiliteit niet. Daarom noem ik hem een strategische fanaticus.'

De aanslag op het Crocus theater paste niet in deze heilige oorlog. 'De VS is net zo bezorgd over Islamistisch terrorisme, en deelde in het verleden zijn waarschuwingen over aanslagen met Moskou - waarvoor het werd bedankt. Toen het dat weer deed op 7 maart, tegelijk met een publieke oproep aan Amerikaanse burgers om concerten in Moskou te mijden, werd dat door Poetin weggewuifd als een subversieve provocatie.'

Oekraïne zat er achter, zei Poetin. Maar ISIS eiste de aanslag op. 'ISIS werd zelfs zo geïrriteerd door de pogingen van Moskou om ze hun triomf af te pakken, dat ze een verklaring in één van hun kranten lieten publiceren: 'Na deze eclatante nederlaag zag Rusland geen andere uitweg dan het Westerse kamp te beschuldigen, om maar niet te hoeven toegeven dat het had verloren van de mujahideen.''

En nota bene Alexsander Lukashenko van Wit-Rusland vergrootte de twijfel aan de Oekraïne-connectie. Hij zei dat de enige reden dat de terroristen waren gevonden op de weg naar Oekraïne, was dat de weg naar Wit-Rusland was afgesloten. Hij had daartoe zelf opdracht gegeven, op verzoek van Poetin.

Er wonen een miljoen Tajiekse gastarbeiders in Rusland. Daar zijn ze hard nodig, want Russische mannen dienen in het leger of werken in wapenfabrieken. Maar de Kerk is tegen migranten omdat ze geen Russische normen en waarden hebben, de lonen drukken en in het algemeen misdadigers en terroristen zijn. Extreem-rechtese en nationalistische groepen denken er net zo over. Het Kremlin daarentegen heeft ze nodig, voor de industrie en aan het front.

'Liegen en bedriegen dient voor het Kremlin een hoger doel (...) de strijd tegen de Nazi-Islamitische-Globalistische-Satanistische as.'

Ongelukkige jeugd

gezondheid | Nature | 29 mrt 24

Met dank aan Benedict Evans: 'Jonathan Haidt (beroemde Amerikaanse sociaal-psycholoog, red.) heeft een dik boek geschreven waarin hij sociale media en smartphones de schuld geeft van een toename in psychologische problemen onder jongeren. De bespreking door het tijdschrift Nature voert een serie onderzoeken aan waarin is gezocht naar bewijs voor deze stelling. Dat vonden ze niet. Soms, het tegendeel.

(reclame)

1 robot vervangt 700 mensen

tech | Tomas Pueyo | 11 mrt 24

Een vrij simpele versie van een klantenservice 'bot' heeft in zijn eerste maand 700 full-time medewerkers overbodig gemaakt bij Klarna, de Zweedse aanbieder van online betalingen. De robot is nauwkeuriger, zodat het aantal vervolgvragen met een kwart is gedaald. Hij beantwoordt de meeste vragen in 2 minuten in plaats van 11. Hij werkt in 23 landen, 24 uur per dag, in 35 talen. Scheelt 40 miljoen dollar kosten per jaar.

Mercedes voor China, Frankrijk tegen

geld | FT via Adam Tooze | 12 mrt 24

De baas van Mercedes-Benz heeft Brussel gevraagd om de tarieven op Chinese elektrische auto's te verlagen. De Europese Commissie was net van plan het tegenovergestelde te doen.

Franse automakers Stellantis en Renault hebben luid geklaagd over de dreiging van Chinese EV's.

Maar, zegt Mercedes-baas Ola Källenius: "Chinese bedrijven die Europa als afzetmarkt opzoeken, dat is een natuurlijke progressie." Meer concurrentie betekent voor de Europese automakers dat ze gedwongen worden betere producten te maken, sneller, creatiever, zegt hij.

Meer dan een derde van alle Mercedessen wordt verkocht in China. Veertig procent van de omzet van Volkswagen komt uit China.Twintig procent van de aandelen van Mercedes-Benz zijn in handen van Geely en SAIC. "Als we denken dat protectionisme lange-termijn succes oplevert, dan denk ik dat de geschiedenisboeken ons een andere les leren," aldus Källenius.

(advertentie)

Rusland-veteraan somber

politiek | Comment is Freed | 10 mrt 24

Analyse van Rusland door sir Roderic Lyne, 16 jaar als diplomaat bezig met Moskou, waarvan 2000-2004 als ambassadeur; BuZa- en defensie-adviseur voor John Major. Afdronk: deprimerend.

De oorlog is duur, maar het zal nog jaren duren voordat Rusland er echt last van krijgt. Een oorlogseconomie draait ook prima; China helpt maar al te graag. Niemand durft Poetin (71) uit te dagen. Dus sir Roderic ziet pas een licht aan het eind van de tunnel over zes jaar, na Poetin - dus 2030 en later.

'De oorlog zal Poetin's laatste jaren aan de macht bepalen. Hij kan niet terugstappen van zijn doel om Oekraïne te onderwerpen. Hij wint misschien nog meer terrein, maar de Oekraïners zullen nooit hun vrijheid en onafhankelijkheid opgeven. Poetin heeft Rusland dus veroordeeld tot een lange oorlog, zonder zicht op een einde, en jarenlang conflict met het Westen. Het zal waarschijnlijk minder intens worden. (...) Wapenstilstanden zijn mogelijk, maar een duurzame vrede zal er niet komen voordat er een regime in Moskou is dat oprecht bereid is Oekraïense soevereiniteit te erkennen. Dit zal Poetin nooit doen."

En na Poetin wordt het al niet beter. (...) "De volgende generatie van leiders zal niet liberaal-democratisch zijn en geen warme gevoelens jegens het Westen hebben. Hoogstwaarschijnlijk mensen uit de kring van mini-Poetinisten die zich nu omhoog werken in het systeem, veertigers en vijftigers. (...) Zij erven een economie die is verzwakt door de oorlog, staats-gedomineerd, gecriminaliseerd, met een opgeblazen defensie-sector."

(...)"We kunnen niet verwachten dat Rusland snel zal veranderen na Poetin. Het zal lang duren voordat het land de psychologische, geopolitieke en economische gevolgen te boven komt van ene bittere, bloedige en traumatische oorlog. Rusland zal nog een aantal jaren achterlijk blijven, onstabiel, gegijzeld door China, boos op het Westen. Als Rusland zich uiteindelijk neerlegt bij de soevereiniteit van zijn buurlanden en weer begint bruggen te bouwen naar het Westen, dan zal de verzoening een stuk langzamer en moeizamer zijn dan na de Koude Oorlog."

(advertentie)