Delta

Weer een voortreffelijk overzicht van de stand van de wetenschap door Thomas Puyeo. Hoe besmettelijk is het (zeer), hoe snel verspreidt het (heel snel), etc. Maar voor mij is dit de belangrijkste alinea:

‘De beste data die we hebben komen uit Israel, dat Pfizer gebruikt.

‘Vóór Delta leek het dat complete vaccinaties voldoende waren om infecties, ziekenhuisopnames en overlijden terug te brengen met respectievelijk 93%, 93% en 91%. Nu met Delta ziet het er naar uit dat de cijfers zijn: 64%, 93% en 93%, zegt Israel; het VK denkt zelfs dat het cijfer 96% is voor ziekenhuisopnames.

‘Pfizer, en het vergelijkbare mRNA vaccin van Moderna, zijn waarschijnlijk beter dan Astra Zeneca (88% bescherming tegen asymptomatische besmetting, tegen 60% voor Astra Zeneca.)’

Dit is een fragment. Lees vooral het hele artikel dat een heleboel wetenschappelijk nieuws samenveegt en begrijpelijk samenvat. Maar de conclusie die ik trek is: gevaccineerden worden eerder ziek door Delta dan door eerdere varianten; maar de overgrote meerderheid van gevaccineerden behoeft geen ziekenhuisbehandeling, net als voorheen, en de overlijdenskans is net zo klein als bij eerdere varianten.

De ratio voor lockdowns, reisbeperkingen en andere maatregelen is altijd geweest: zorg dat de gezondheidszorg niet wordt overbelast. Bij een gevaccineerde bevolking is die dreiging er niet meer.

Voor niet-gevaccineerden is Delta inderdaad behoorlijk gevaarlijk. Dus hoe eerder de vaccinatiecampagne is voltooid, hoe beter.

Ja, het niet-gevaccineerde deel van de bevolking kan veel sneller besmet raken, en alsnog de ziekenhuizen overweldigen. Pueyo: ‘Stel dat een land 50% van de bevolking heeft gevaccineerd. Stel dat de vaccins besmettelijkheid slechts met 65% terugbrengt. Dan zou de vermenigvuldigingsratio R dus met ruwweg een derde verminderen. Maar Delta’s R is 2-3x hoger dan voorgaande varianten; dus R is alsnog 50-100% hoger dan vorig jaar.’

Belastingparadijzen

Welke landen zijn nu de grootste? Hoe meet je dat? Tax Justice Network, een Engelse actiegroep, kijkt naar regelgeving en toezicht (hoe makkelijk is het voor banken om de herkomst en eigendom van geld te versluieren) en aandeel van de banken van een land in het wereldwijde financiële verkeer. Dus bijvoorbeeld: de Maladiven hebben enorm relaxte wetgeving, maar slechts een klein aandeel in de financiële wereldmarkt dus komen niet op deze lijst voor. Nederland in de Europese top-3; de VS is na de Kaaiman Eilanden het grootste belastingparadijs; het VK (Londen) is relatief bescheiden maar veel grote belastinghavens zijn of waren lid van het Gemenebest: Kaaiman Eilanden, BVI, Jersey, Guernsey.

36 uur werkt

Een kortere werkweek, van 40 uur naar 36 uur bijvoorbeeld, leidt niet tot minder productiviteit. Zweden onderzocht eerder het effect van een zes-urige werkdag; Nieuw Zeeland de gevolgen van een vierdaagse werkweek. Nieuwe IJslandse studie, over een periode van vijf jaar met 2.500 deelnemers, komt tot dezelfde conclusie. In allerlei overheidsinstanties werd mensen gevraagd om zelf met een nieuw schema te komen. Scholen, ziekenhuizen, politiebureaus. De één koos voor een dag vrij per twee weken, de ander voor een halve dag per week; weer anderen kozen voor een nog ingewikkelder schema. De productiviteit nam toe.

Nachtpatrouille

De Chinese spellenmaker Tencent Games zet nu gezichtsherkenning in om jongeren te vinden die na bedtijd zitten (of liggen) te gamen. Als iemand langere tijd aan het spelen is, vindt er in tussen 22:00 en 08:00 een controle plaats. Tencent vraagt de speler om zijn of haar gezicht te laten zien; dat wordt geïdentificeerd met behulp van de database van de Chinese overheid. Dat verbod op nachtelijk spelen bestond al sinds 2019 maar werd door slimme jonkies makkelijk omzeild.

Psilocybine tegen depressie

Hallucinerende drugs helpen tegen depressie. Dat is al een tijdje geleden geconstateerd. Maar hoe? Nieuw onderzoek van Yale suggereert dat psilocybine, het actieve ingredient in paddo’s, in de hersenen van muizen een toename van het aantal neuronenverbindingen in de frontale kwab stimuleert. Dat is ook meteen de belangrijkste ‘bijsluiter’: bij muizen. Niemand weet of hetzelfde gebeurt bij mensen. Maar de hersenen reageren binnen een dag met een aanmaken van nieuwe verbindingen.

De vrije markt

Je hoort de laatste tijd regelmatig ‘kapitalisme heeft z’n beste tijd wel gehad’ en ‘de vrije markt werkt niet’ en ‘het wordt tijd voor een nieuw economisch model’ of zoiets. De vraag is dan altijd: wat dan? Welk systeem is minder slecht dan het huidige? Het is voor de meeste economen geen nieuws dat je ‘de vrije markt’ niet zijn gang moet laten gaan. Econoom Noah Smith herinnert ons er aan dat zijn vakgenoten door de eeuwen heen altijd interventionistisch zijn geweest, te beginnen bij Adam Smith. Van wie meteen vijf citaten:

1. ‘Onze handelslui en werkgevers mopperen veel over de nadelige gevolgen van hoge lonen, die de prijs van goederen verhoogt en de omzet verlaagt. Ze zeggen niets over de nadelige gevolgen van hoge winsten. Als het gaat over de gevaren van hun eigen winst, dan zwijgen ze.’
2. ‘Het is niet zo onredelijk te vragen dat de rijken bijdragen aan de samenleving, niet slechts in evenredigheid tot hun inkomsten, maar zelfs iets meer dan dat.’
3. ‘Geen enkele samenleving kan toch welvarend en gelukkig genoemd worden als de grote meerderheid arm en miserabel is?’
4. ‘Als er ergens een groot bezit is, dan is daar ook grote ongelijkheid. Voor iedere rijke man moeten er minstens vijfhonderd arme zijn. De rijkdom van de enkeling veronderstelt de behoeftigheid van velen.’
5. ‘Als mensen uit hetzelfde vak elkaar ontmoeten, al is het maar voor jolijt en vermaak, dan komt het gesprek vroeg of laat, maar bijna altijd, uit op het onderwerp: hoe kunnen we samenspannen tegen het publiek, of hoe kunnen we de prijzen verhogen.’

Smith (Noah, niet Adam) citeert vele andere invloedrijke economen. De school van ‘laissez faire’ en ‘de overheid is uw vijand’ is een relatief nieuwe en nog steeds marginale stroming onder economen, zegt hij. De vraag onder de meerderheid is door de jaren heen: ‘wat is de meeste effectieve manier waarop de overheid/het algemeen belang de nadelige effecten van economische transacties kan beperken?’

ASML

…in Veldhoven maakt machines waarmee je de beste computer chips kunt fabriceren. ‘Het belangrijkste bedrijf ter wereld waar u nooit van hebt gehoord,’ zegt een Amerikaanse wetenschapper in deze lange reportage. Wat maakt ASML nou zo bijzonder? Dit artikel legt het uit. Er is geen enkel ander bedrijf ter wereld dat iets soortgelijks produceert;  zonder ASML kun je niet geavanceerde chips maken; en China zou er tien jaar over doen om deze  technologie te ontwikkelen. (tip A. Nieuwland)

Ademen

Schonere lucht heeft de oogst van mais en soja over een periode van twintig jaar met 20% vergroot. Concludeert een studie van negen landbouwstaten in de VS in de periode 1999-2019, na nieuwe regels van de Clean Air Act van 1990.

Smeren!

Een soort ‘zonnebrandcreme’ voor asfalt vermindert de hitte die het straatoppervlak opvangt en terugkaatst. Zou steden leefbaarder maken. Ingredient is titanium oxide, dat ook wordt gebruikt in zonnebrandcremes voor mensen. Verschillende gemeentes in de VS zeggen dat ze het hebben geprobeerd en dat het werkt.

“Life has a practice of living you, if you don’t live it”
— Philip Larkin