De aanhouder ...?

tech | GatesNotes | 10 jun 24

Gaat kernenergie ooit een renaissance beleven? Vriend en vijand zijn het er over eens dat bouwkosten te hoog zijn; vooral door zorgen over veiligheid en daaruit volgende strenge eisen van toezichthouders. De één zegt: bouw dan ouderwetse, geteste en bewezen reactoren zoals die in Frankrijk, dat houdt de bouwkosten laag (of althans lager).

De ander gokt op nieuwe ontwerpen voor kerncentrales. Bijvoorbeeld SMR's, oftewel Small Modular Reactors: kleine kernreactoren die je in een fabriek kunt bouwen, op een vrachtwagen zetten en dichtbij de verbruiker kunt plaatsen, eventueel in serie geschakeld.

Of een ander soort kernreactor. Bill Gates is al zestien jaar investeerder in TerraPower, dat een procédé ontwikkelt dat in de volksmond 'gesmolten zout' heet. Voor uitleg zie hier en hier. Hij heeft net vergunning gekregen voor de bouw van de zoutfabriek; hij hoopt over twee jaar te kunnen beginnen met de bouw van de demonstratiereactor, waar de kernsplitsing gaat plaatsvinden. De Amerikaanse overheid financiert mee, tot 1 miljard dollar. (tip D. Rosenberg)

AGI (2)

tech | Diamandis | 25 apr 24

tip T. Noortman, die mij attendeerde op een seminar gepresenteerd door Peter Diamandis. Hij interviewde enkele zwaargewichten die hun mening gaven over de kansen en gevaren van het ontwikkelen van Artificial Intelligence, tot en met Artificial General Intelligence.

Elon Musk: 'Ik denk dat het heel belangrijk is hoe AI, of AGI, wordt gemaakt. Je kweekt een AI. Het is bijna alsof je een kind opvoedt, maar dan een super-geniaal god-achtig kind, en hoe je hem opvoedt is belangrijk ... De beste manier om AI veilig te ontwikkelen is vanuit een basismodel, dat breed toepasbaar is, en dan hem zo af te stellen dat hij altijd eerlijk is. Niet dwingen om te liegen als de waarheid ongemakkelijk is. Dat is heel belangrijk. Laat de AI niet liegen.'

Salim Ismail (oprichter van OpenExO): 'De AI-geest is uit de fles en beperken is niet langer een optie. De slimste hacker is de AI zelf. Onze taak is hem goed op te voeden, zoals Elon zei, en er voor zorgen dat we een Superman scheppen, niet een superboef.'

(advertentie)

AGI in 2027

tech | Scott Aaronson | 8 jun 24

Scott Aaronson is tamelijk briljant, en hij is lyrisch over dit boek van 167 pagina's, door Leopold Aschenbrenner. Beiden werkten voor OpenAI. Het gaat niet over 'gaat AI ons allemaal in paperclips veranderen,' maar meer: 'Als China als eerste AGI bereikt, dan winnen ze wereldhegemonie.' AGI staat voor 'Artificial General Intelligence,' als een computer net zo slim is als een mens.

Aschenbrenner eindigt met een citaat van James Chadwich, de Nobelprijswinnaar die in 1941 waarschuwde voor de onvermijdelijkheid van de atoombom.

'Ik herinner me het voorjaar van 1941 als de dag van gisteren. Ik besefte toen dat een atoombom niet alleen mogelijk was - maar onvermijdelijk. Vroeg of laat zouden wij niet meer de enigen zijn met deze concepten. Het zou niet lang meer duren voordat iedereen erover begon na te denken, en een of ander land zou ze in praktijk brengen ... en er was niemand om erover te praten. Ik had er slapeloze nachten van. Maar ik zag toen hoe vreselijk dit kon zijn. Toen moest ik wel slaappillen gaan nemen. Ik ben er nooit meer mee gestopt. Het is 28 jaar geleden, en ik geloof niet dat ik in al die 28 jaar een nacht heb overgeslagen.'

Aschenbrenner is bang, 'Omdat het allemaal heel dichtbij voelt, heel dichtbij. Een paar jaar geleden nam ik deze ideeën wel serieus maar ze waren altijd abstract, veilig opgesloten in modellen en schattingen van waarschijnlijkheid. Nu voel ik het, in mijn botten. Ik kan het zien. Ik kan zien hoe AGI zal worden gebouwd. (...) ik voel het, in mijn botten.'

En wat is er dan zo erg?

AGI, denkt hij, is zeer plausibel in 2027. Als je ziet hoe GPT-2 in vier jaar tijd tot GPT-4 is geworden, en als je die trend doorzet, dan kun je eenzelfde kwaliteitssprong verwachten over vier jaar - dus 2027. Vervolgens: AGI houdt dan niet op, bij het denkniveau van mensen. Honderden miljoenen AGI's kunnen het onderzoek naar AI zelf organiseren. Dat verhoogt de snelheid nog verder. AI van menselijk niveau naar bovenmenselijk niveau.

'Deze door techniek en kapitaal gedreven ontwikkeling is al begonnen. Als de omzet uit AI snel groeit, gaan er biljoenen dollars in investeringen, dit decennium. De hele Amerikaanse industrie zal erachter worden gezet.'

Maar niemand denkt over beveiliging. 'De sleutels tot AGI worden op een zilveren dienblaadje aan de Communistische Partij van China overhandigd.' Superintelligentie geeft een overweldigende economische en militaire voorsprong. (...) Beseffen we dit? Kunnen we onze voorsprong op autoritaire regimes beschermen?"

GDP per capita 1890

ook belangrijk | Brilliant Maps | 3 mrt 23

China's groei

tech | Adam Tooze | 19 mei 24

Economisch nieuws over China valt meestal onder het kopje 'verbluffend.' Nu weer de toename van 'schone' energiecentrales. (Dus een klein, maar relatief makkelijk op te lossen stukje van de grote puzzel die 'energietransitie' heet.) Als de elektriciteit voor uw EV wordt opgewekt door een centrale die draait op steenkool, tja ... dan schiet het niet op. En industrie, een grote CO2-uitstoter, is ook een grootverbruiker van elektriciteit.

Duurzame elektriciteitsopwekking - voornamelijk door zonnepanelen - overtreft iedere keer verwachtingen. Tooze citeert uitgebreid een rapport van Ember, een think tank.

Het Internationaal Energie Agentschap IEA heeft al drie jaar achtereen de verwachting naar boven bijgesteld. Vrijwel geheel dankzij China:

(tip: M. Petit)

En deze dan ...

tech | Adam Tooze | 26 mei 24

Tooze, alweer aangedragen door M. Petit, heeft ook deze grafiek:

Maar daar heb ik dan mijn bedenkingen bij. Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Ieder zonnepaneel in Nederland zou ook in Nigeria, Gabon of Indonesië kunnen staan. En zou daar veel effectiever zijn, want meer zon-uren. Dus waarom gaan we niet zonnepanelen installeren in arme landen, in plaats van hier?

Beste en slechtste

ook belangrijk | businessfinance.co.uk | 23 feb 24

Slecht nieuws: Schiphol niet in de top 20. Goed nieuws: Schiphol ook niet in de onderste 20.

De beste vliegvelden volgens zakelijke reizigers: (klik op de afbeelding, op de bronpagina de volledige lijst).

(NB: 13 van de 20 in Azië).

De slechtste:

(Leedvermaak: van de 20 slechtste zijn er 6 in UK.)

Wat moet je ermee?

tech | Ben Evans | 19 apr 24

Gelukkig ben ik niet de enige die zich dat afvraagt, qua AI. Benedict Evans, een Britse Silicon Valley-veteraan, weet het ook nog steeds niet. Chat GPT bestaat nu 18 maanden. 'Ik heb geëxperimenteerd met ChatGPT, Gemini, Claude en alle andere chatbots die langskwamen. En iedere keer dacht ik: 'Dit is ongelooflijk knap, maar ik heb die 'use-case' niet.'

Let op: lezers weten meer

We hebben het al vaker geconstateerd: de lezers van de Bicker weten veel meer dan De Bicker zelf. En zo hoort het ook. Hier wat reacties.

Bart Fischer:

'Als je wilt zien, hoe je precisie fermentatie attractief kunt aanprijzen en zien wat er aan het gebeuren is op het gebied van kaas, dan is het interessant om te kijken naar Those Vegan Cowboys: https://thosevegancowboys.com/ . Opgericht door dezelfde mensen als achter De Vegetarische Slager (Niko Koffeman en Jaap Korteweg).'

De 'Vegan Cowboys' zijn gevestigd in Gent, en maken inderdaad kaas met microfermentatie.

Carlo van de Wijer, Eindhoven AI Systems Institute:

'“Lees of luister Seba, en vertel mij waar hij de plank misslaat.”

'Glad you ask. Want dat plank misslaan doet ie nogal eens. 

'Ik heb Tony Seba een paar keer mogen ontmoeten. Aardige man, “onderzoeker” is wat veel gezegd. De man kan goed Googelen en weet dat op pakkende en inspirerende wijze samen te vatten, helaas slaat ie we wel wat door in zijn beweringen zonder al te veel om te kijken. (...) onder de streep doet ie veel goeds om besef te brengen dat we inderdaad naar een toekomst van overvloed onderweg zijn, daar ben ik het ook helemaal mee eens. En hij zet microfermentatie op de kaart, helemaal top.'

(...) 'Waar hij echt fout zit is het toekomstbeeld van zelfrijdende auto’s die het autobezit zouden beëindigen. Die discussie heb ik al zo’n tien jaar geleden met hem gevoerd, toen ik merkte dat er verbazend weinig wetenschap achter zijn mind farts lag.'

'Op zich ongevaarlijk tot bedrijven en steden hem gaan inhuren om hun beleid te bepalen. Amsterdam heeft hem bijvoorbeeld ook ingehuurd. En als je dan gaat geloven dat we over een decennium geen eigen auto meer hebben en dat we daardoor geen parkeergarages of überhaupt een parkeernorm meer nodig hebben wordt het erg gevaarlijk. Of tegen verzekeringsbedrijven zeggen dat ze niet meer nodig zijn. Of dat we vangrails weg kunnen halen als auto’s toch geen ongevallen meer maken. Of we gerust ver van de stad kunnen wonen omdat we in zelfrijdende auto’s reistijd geen probleem meer vinden. En dat we geen vrachtwagenchauffeurs meer hoeven op te leiden want die zijn vanaf 2022 niet meer nodig, ik heb het hem allemaal horen zeggen. Dat is echt de plank misslaan, gelukkig hebben we niet ál te goed geluisterd.'

Jeroen van Velzen:

'Allereerst dank voor de regelmatige glimlach in mijn inbox als je nieuwsbrief weer verschijnt. Altijd verfrissend!! Onderstaande revolutie is overigens ook gaande in akkerbouw waardoor m.b.v. AI en proteïnes een revolutie in zaadveredeling gaande is. Interessant stuk uit de All-In podcast, de wereld door de ogen van succesvolle VC’s.

'Ik ben geen specialist maar ik denk dat dit next level zaadveredeling  is waar men natuurlijk al jaren dit probeert. AI maakt opeens de leapfrog mogelijk. Zoals ik het begrijp passen ze dus niet het DNA van de plant aan, ze verdubbelen de chromosomen; polyploidy noemen ze dit en dit is bij planten een natuurlijk evolutionair principe - zeg het kruisen van twee verschillende soorten. 'Quantative genomics' heet het wetenschappelijke werkveld en dit is waar AI dus om de hoek komt kijken.

Een geschreven versie over 'polyploidy' - voor wie niet het geduld heeft voor een podcast - is hier.

Deel 1: Landbouw

tech | Volkskrant | 2 mei 24

Deze Bicker werd op het spoor gezet door een artikel op de opiniepagina van de Volkskrant. Een tip van J. van der Nat. Normaal gesproken geen artikelen uit Nederlandse media in De Bicker, want dan zou ik alleen maar dubbel werk doen. Maar dit is spectaculair.

Citaat: 'Met dezelfde techniek waarmee een biertje wordt gebrouwen, kunnen nu ook al alle gewenste eiwitten, vetten en zelfs medicijnen worden gebrouwen. De stukjes dna in de gisten die nu alcohol produceren, kunnen eenvoudig worden vervangen door stukjes dna die eiwitten en vetten produceren.

'Net als bierbrouwen is deze productietechniek volledig natuurlijk. De eerste applicatie zal waarschijnlijk de zuivelindustrie zijn. Alle melkproducten kunnen exact nagemaakt worden, met gebruik van deze precisiefermentatie.'

Dat laatste is het sleutelwoord, dat u de komende jaren heel veel gaat zien. Schrijver Jan Lagendijk, emeritus prof klinische fysica, baseert zich voor een deel op onderzoek van Tony Seba, een Amerikaanse ondernemer, prof en futoroloog. Zometeen meer over hem. Eerst nog wat meer Lagendijk:

'Voor deze productie van dierlijke eiwitten is maar 5 procent van de landbouwgrond nodig die nu wordt gebruikt voor melkvee en de diervoederindustrie. Gisten nemen dus de productie over van koeien. De productie is dus nog steeds dierlijk, maar nu wordt gebruikgemaakt van micro-organismen.

'Er is dus geen intensieve veeteelt meer nodig. Dit betreft allereerst de zuivelindustrie en dus de koe en de geit, later volgt de vleesproductie en dus ook de kip en het varken.'

Als ik melkveehouder was zou niet meer mijn tijd verdoen op de tractor richting Malieveld, maar als de bliksem omschakelen naar deze nieuwe technologie. Als ik minister was, zou ik het stikstofdossier in een map onderin de kast leggen, achterover leunen, en rustig afwachten hoe de markt in tien jaar tijd alle veeteelt failliet laat gaan. Bespaart een hoop geld dat nu dreigt te worden besteed aan onteigeningen.

Maar het gaat over meer dan alleen landbouw. Lees verder, aan de hand van Tony Seba.

(advertentie)

Deel 2: Transformatie

tech | techx | okt 23

Seba voorspelt een toekomst van overvloed, in enkele tientallen jaren. Hij doet dat op allerlei platforms: zijn eigen website, en verschillende presentaties op YouTube, lang en kort. De transities in energie, transport en landbouw samen zullen een omwenteling, een transformatie veroorzaken. Dit is een 'phase change,' een fase-overgang. Zoals wanneer water verandert in ijs. 'Een rups wordt een vlinder, maar een vlinder lijkt in geen enkel opzicht op een rups,' zegt hij.

Om te beginnen met landbouw, ter afsluiting van bovenstaand hoofdstuk: als er maar 5% van de grond nodig is, dan wordt een hoeveelheid landbouwgrond vrijgemaakt - de overige 95% - ter grootte van de Verenigde Staten, China en Australië samen.

Als technologieën samenkomen gaat het snel. Seba laat aan het begin van zijn presentatie een foto zien van Broadway in New York in 1900. Alleen maar paard en wagens, en slechts 1 auto. Zelfde foto in 1913: alleen maar auto's, en 1 paard en wagen. Dertien jaar.

Tussen 1910 en 1920 steeg het marktaandeel van de auto (t.o.v. het paard) in de VS van 10% naar 80%.

Dichterbij huis? Google en Apple kwamen in 2007 met de smartphone. Tien jaar later waren 'mobiele telefoons' verdwenen. De marktleiders van 2007, Nokia en Motorola, hadden het niet zien aankomen. Net als de paardenhandelaren in 1907. 'Een auto is gewoon een sneller paard.' Nee dus.

in 2010 voorspelde Seba dat de massamigratie naar elektrische autos vanaf 2020 zou plaatsvinden, want: opslag in accu's wordt veel goedkoper en EV's zijn veel goedkoper in onderhoud en gebruik.

Zonne-energie werd 80 pct goedkoper in tien jaar, 2010-20. Seba voorspelt: zonne-energie wordt de komende tien jaar nog eens 70% goedkoper.

Het zijn kostencurves, en die zijn net als zwaartekracht: niet tegen te houden.

Als de kosten van energie, transport en landbouw zo snel dalen, kortom, verandert onze maatschappij. Lees of luister Seba, en vertel mij waar hij de plank mis slaat.

Apple en Google

tech | Ben Evans | 13 mei 24

Als tech-reuzen Apple en Google samen iets ontwikkelen, en presenteren, dan ga je rechtop zitten. 'Find my [...]' werkt op Bluetooth. Reuze handig. Maar kennelijk zijn er dieven die andermans signaal volgen om waardevolle bezittingen te identificeren en lokaliseren. Apple en Google hebben nu een standaardcode ontwikkeld, die een waarschuwing afgeeft als een 'vreemde' tracker jouw iPhone, Samsung, koffer of hond of kat volgt. Die wordt nu ingebouwd in de tracker software, en werkt op iOS en Android.

Schaars?

tech | New Atlas | 20 mei 24

Helemaal niet, zegt Elon Musk. Dit is zijn argument: als Marsmannetjes onze planeet zagen zouden ze hem 'Water' noemen en niet 'Aarde.' 70% van het oppervlak is water. Dus er is genoeg. Natuurlijk, dat vergt ontzilten. Maar dat is tegenwoordig heel goedkoop. Dus het probleem van drinkwater is niet schaarste, maar transport en energie. Die energie kun je opwekken met zonnepanelen, die tegenwoordig krankzinnig goedkoop zijn. Klaar is Kees, zegt Musk.

New Atlas neemt de moeite om dit te toetsen. In Israel treedt binnenkort de modernste ontziltings-fabriek ter wereld in werking, die zeewater omzet in drinkwater voor 40 cent per kubieke meter. Volgens Nibud betalen Nederlanders gemiddeld €2,39 per m³ (1.000 liter). Dus .... ja.

Maar Musk slaat een belangrijk element over: kapitaal. De ontziltingsinstallatie in Israel kostte 540 miljoen euro om te bouwen. Geen probleem in Saoedi-Arabië of Israel; wel in bijvoorbeeld in een straatarm land als Congo, waar 54% van de bevolking geen schoon drinkwater kan krijgen.

Snel of langzaam?

tech | opensignal, euronews | 20 mei 24

Bovenstaand overzicht stamt van september 2023. Hieronder een grafiek uit 2024, langs een andere meetlat: 'hoe snel gaat de download van een pagina.'

Beide grafieken laten zien dat Frankrijk en Spanje de beste internetverbindingen hebben.

(advertentie)

'Cooked'

tech | via Marginal Revolution | 9 mei 24

'I Went To China And Drove A Dozen Electric Cars. Western Automakers Are Cooked.'

Soms moet je niet eens proberen om een kop te vertalen. Deze zegt alles. Conclusie van Amerikaanse autojournalist na bezoek aan de Beijing Auto Show.

Maar ...

tech | YouTube | 12 apr 24

De overgang van de hele wereld naar puur elektrisch rijden is een lange weg vol haarspelden en slecht plaveisel. Er zijn niet genoeg laadstations, rijbereik van de meeste EV's is nog niet voldoende, etc. En protectionisme: de VS dreigt nu maar liefst 100% importbelasting te gaan heffen op Chinese EV's. Daarom zal de hybride auto een belangrijk marktaandeel krijgen in de nabije toekomst, zeg maar de overgangsperiode. (tip A. Kaizer)

Doodgewoon

tech | Business Insider | 6 mei 24

Amazon had in juni vorig jaar 750.000 robots aan het werk in zijn pakhuizen en distributiecentra. In 2021 waren dat er 350.000. Amazon ontwerpt en fabriceert de robots zelf. Het zijn nog geen 'multi-taskers,' meer ontworpen voor specifieke handelingen met plastic bakken en dozen. Ze hebben namen als Robin, Sparrow, Proteus, Hercules, Sequoia.

Het uitgeefvak (2)

geld | Substack | 25 apr 24

Mensen kopen best boeken, zegt auteur, eindredacteur en uitgever Lincoln Michel, als repliek op het vorige artikel. De cijfers die daarin werden genoemd zijn aangevoerd door een uitgeverij in een rechtszaak, waarin hij zijn best doet om de bedrijfstak als noodlijdend te schetsen. Maar zoals altijd, 'there are lies, damn lies and statistics.' Hier zijn enkele van Michel's opmerkingen:

• Veel van die cijfers die worden genoemd in de rechtszaak refereren aan verkoopcijfers per jaar. Dus ook boeken die net een week, of een maand eerder zijn uitgekomen.
• ook cijfers over oudere boeken kunnen misleidend zijn. Een boek dat in 2023 tien exemplaren verkoopt, kwam misschien uit in 1923 en heeft in honderd jaar een miljoen exemplaren verkocht
• Cijfers worden geturfd per ISBN. Maar een boek heeft soms twee, drie of meer ISBN's: hardcover, paperback, e-book, audioboek.

In Amerika werden vorig jaar 767 miljoen verkochte boeken geturfd, naar schatting 85% van het totaal, en audioboeken en e-boeken niet meegeteld. Dus makkelijk meer dan een miljard. En de trend is ook niet slecht:

(advertentie)

Vijf oplossingen

tech | BloombergNEF | 22 feb 24

Zie de Bicker van afgelopen vrijdag 3 mei, waarin een pleidooi voor pessimisme. Hier: de vijf redenen voor optimisme. Door Michael Liebreich.

1. Exponentiële groei

'Twintig jaar geleden, in 2004, kostte het een jaar om een gigawatt aan zonnepanelen neer te zetten. In 2010, een maand. In 2016, een week. Vorig jaar, een dag. De totale capaciteit aan zonnepanelen is in twintig jaar tien keer verdubbeld, en die verdubbelingen brengen de kosten omlaag. Een module kostte $106 per watt in 1975, en eind vorig jaar $0,13.'

'Windenergie is zes keer verdubbeld in the afgelopen twintig jaar - sloom, maar alleen als je het vergelijkt met zonne-energie.' De kosten van windenergie zijn in die twintig jaar gedaald van 12 cent/kWh naar 2 cent per kWh voor molens op land, en 5 cent voor molens op zee. De exponentiële verkoopcijfers financierden ook de verbetering: in 2004 had de grootste molen een capaciteit van 2,5 megawatt; nu, 15 mW. De volgende generatie kan 20mW leveren.'

Zelfde verhaal voor accu's. Nog sneller dan zonne-energie: vijf verdubbelingen in acht jaar. Kosten zijn de afgelopen tien jaar gedaald van 1.000 dollar per kWh naar 72 dollar; in diezelfde periode is de energie-dichtheid verdubbeld en de 'slijtage' (degradation) gehalveerd.

Maar, zult u zeggen, aan iedere exponentiële groei moet toch onvermijdelijk een eind komen? Dan wordt het toch een S-curve, in plaats van een J-curve?

'Pas als je weet wat de uiteindelijke markt is voor een nieuwe technologie kun je praten over verzadigingspunten.'

In 1993 plaatste een groep Duitse nutsbedrijven paginagrote advertenties in kranten (u weet wel, die papieren dingen) om te zeggen: 'Duurzame energiebronnen zoals zon en wind en water zullen niet meer dan 4% van onze energiebehoefte kunnen dekken, zelfs niet op de lange termijn.' In 2023 werd 50% van de Duitse elektriciteit duurzaam opgewekt.

In 2017 schreef een groep Noorse academici: de capaciteit van zon en wind piekt op 1,7 Terawatt in 2030. In 2023 was die capaciteit al 2,1 TW. En ieder jaar wordt er nu 0,5 TW bij geplaatst.

2. Systeemdenken

De remedie voor de wispelturigheid van zon en wind ligt niet in accu's (batterijen) maar in systeemdenken. 'Een combinatie van vraag-gedreven respons, interconnecties, overcapaciteit, opslag, kernenergie, CO2-opslag, waterstof- en biogas-opslag; alles met elkaar verbonden en geïntegreerd door een netwerk dat wordt bestuurd door de nieuwste digitale technologie.'

Het kost ontzagwekkend veel biljoenen. Maar het is niet onmogelijk. Energienetwerken in de wereld zijn de afgelopen 50 jaar vervijfvoudigd; dat kan de komende decennia opnieuw. Technologie is er, en ontwikkelt zich razendsnel. Elektrische auto's en warmtepompen tonen aan dat burgers nieuwe technologie snel omarmen als het financieel aantrekkelijk is.

3. Zware industrie

Het echte zware werk is het omturnen van energieslurpers als chemie, luchtvaart, scheepvaart, staal en cement voor de bouw, en landbouw. Maar in 2024 zijn er duidelijke oplossingen in het vizier. In staal, kunstmest, scheepvaart en cement worden nu miljarden geïnvesteerd in 'schone' processen. Geen van die bedrijfstakken is binnen afzienbare tijd CO2-vrij. Er zijn sectoren, zoals luchtvaart, waar fossiele brandstoffen onverslaanbaar zullen blijken. Dat kun je dan compenseren met een CO2-opslag in de prijs; die zal betaalbaar zijn, denkt Liebreich.

4. Minder verbruik

Recycling en 'recovery' betekent dat we minder mineralen en andere grondstoffen hoeven op te graven. In 2019 werd 59% van 'dode' batterijen en accu's ge-recycled. Volgens een schatting is dat percentage nu 90%, en zal het naar 99% gaan. Die accu's van overleden EV's zijn te waardevol.

Ook omdat we steeds beter worden in het terugwinnen van nuttige mineralen uit die dooie batterijen en accu's. Een startup in Californië, mede gefinancierd door Tesla, zegt dat ze in staat zijn 95% van de waardevolle grondstoffen lithium, kobalt, nikkel en koper uit een oude accu te peuren.

Ook de olie-industrie zal vanzelf minder verbruiken, naarmate non-fossiele brandstoffen terrein winnen. 15% van energieverbruik in de wereld gaat naar het winnen en raffineren van olie en gas; en van alle vrachtschepen op de oceanen is 40% bezig met ..... het transporteren van olie, gas en steenkool.

Olie- en gaspijplijnen zou je op termijn naar de schroot kunnen brengen.

5. Minder vraag

Skeptici wijzen naar de hoeveelheid energie die wordt opgewekt door de fossiele brandstoffen. Zo veel kan helemaal niet uit duurzame bronnen komen, zeggen ze. Maar het gaat niet om energie die wordt opgewekt, maar om energievraag.

Een voorbeeld. Neem een gloeilamp van 75 watt die 2.000 uur per jaar brandt, 150 kWh per jaar. Als je elektriciteit komt uit een steenkolencentrale, met 35% efficiëntie, en 10% verlies in transport, dan heb je 476kWh nodig.

Maar je kunt dezelfde hoeveelheid licht maken, 2.000 uur per jaar, met een LED lamp van 10 watt. Transportverlies 10%, dan zit je op 22kWh per jaar. (We nemen de bouwkosten van de energie-opwekker niet mee.)

Zo is de verhouding: 476 tegen 22. Als de windmolen, of het zonnepaneel, of de waterturbine eenmaal draait, is de elektriciteit 'gratis.' Dus de energiebehoefte gaat van 476 naar 22. (Liebreich maakt dezelfde sommetjes met een personenauto versus een EV, en centrale verwarming versus warmtepomp.)

(advertentie)