Goed nieuws

De toekomst is moeilijk te voorspellen. Daarom publiceert het IPCC klimaatpanel van de VN niet één voorspelling, maar meerdere scenario’s. Ontwikkelingsrichtingen.

In totaal heeft het IPCC sinds 2005 wel 1.311 scenario’s ontwikkeld, waarvan elf (11) voorrang kregen en extra diep werden uitgewerkt. Nu zijn we 17 jaar verder. Is er nieuwe kennis bijgekomen, die ons noopt om de scenario’s bij te stellen?

Volgens deze studie (peer reviewed, zie hier) zijn er van die ruim 1.300 scenario’s slechts 71 nog plausibel. En de meest zorgelijke scenario’s bleken het minst realistisch.

De waaier van uitkomsten (de dunne grijze lijntjes) wordt een stuk kleiner. De blauwe lijntjes zijn de voorspellingen die stand houden. NB projecties zonder CO2-opvang en -opslag, waarvan we nu nog niet weten of dat op grote schaal werkt. Als we CO2-opslag wel meenemen, ziet de kaart er zo uit:

Voor ieder scenario moet je aannames doen. Meestal meerdere per scenario. Als die aannames later blijken niet te kloppen, dan is het scenario niet meer plausibel.

Hoe kun je beoordelen of een aanname nog valide is?  Bijvoorbeeld: kijk wat er tussen 2005 en 2020 in de wereld is gebeurd. Eén scenario ging er van uit dat de wereld energiecentrales op steenkool zou bouwen in hetzelfde tempo als in de jaren voor 2005. Dat bleek niet het geval.

Een andere manier is te kijken naar trends in de periode 2005-2020 van het scenario, en die extrapoleren naar de nabije toekomst – tot 2050 in dit geval – met een methodiek van het IEA die algemeen is geaccepteerd. Als de IEA methode een ander traject oplevert dan was verondersteld in het IPCC scenario, dan is het scenario niet meer plausibel; de IEA methode is immers recenter, en maakt gebruik van kennis en waarnemingen die in de tussenliggende jaren zijn opgedaan. Als deze extra ‘filter’ wordt toegepast op de scenario’s, wordt het aantal plausibele scenario’s zelfs teruggebracht van 71 naar 35.

De 71 plausibele scenario’s komen allemaal op een CO2-uitstoot die zou leiden tot een opwarming van de aarde van maximaal 3ºC; de gemiddelde uitkomst is zelfs 2,2ºC, oftewel iets boven het ambitieuze doel van het Parijs Akkoord.

Het IPCC heeft tot nu toe nog nooit zijn scenario’s geëvalueerd op plausibiliteit.

Oversterfte

Nederland is niet het enige land dat zich afvraagt: wat is oversterfte?

Een reden kan liggen in de definitie, denken datawetenschappers. ‘Het aantal geregistreerde sterfgevallen vergeleken met de verwachte sterfte,’ waarbij de verwachting is gebaseerd op – bij voorbeeld – het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar. Bij een verouderende bevolking is dat niet handig: immers, de gemiddelde leeftijd is nu hoger dan in de afgelopen vijf jaar, dus meer mensen zijn in de buurt van hun levenseinde. ‘They found that comparing deaths to average mortality in previous years consistently underestimated the number of expected deaths, and so overstated excess deaths¹.’ (cursief door mij).

Lange bespreking van pogingen door o.a. The Economist om met nieuwe modellen te berekenen hoe veel slachtoffers het virus nu werkelijk heeft opgeëist.

Omicron de redder

Vergeet groepsimmuniteit – er is iets veel beters, betoogt de Wall Street Journal op basis van enkele nieuwe onderzoeken. Vaccinatie en eerdere besmetting geven geen bescherming tegen nieuwe infecties, vooral niet tegen zeer besmettelijke varianten zoals Omicron. Maar Omicron biedt wel iets anders: door de manier waarop de variant de witte bloedcellen conditioneert maakt het mensen ‘superimmuun,’ dat wil zeggen: ze worden wel ziek, maar met milde symptomen. En het belangrijkste: deze mensen zijn ook veel beter bestand tegen nieuwe varianten van SARS, misschien zelfs hele nieuwe coronavirussen. Gebaseerd op studies uit onder andere Oregon en Zuid-Afrika. De combinatie van vaccinatie en besmetting met Omicron biedt dus deze super-immuniteit; alleen moeten ouderen waarschijnlijk wel jaarlijks een booster halen, omdat hun T-cellen zwakker geheugen en respons hebben. (betaalmuur, helaas)

Nieuwe datum

Het optreden van Bjørn Lomborg dat was gepland voor volgende week dinsdag, 25 januari, mag niet doorgaan onder het nieuwe corona-regime. In overleg met dr Lomborg hebben we een nieuwe datum geprikt: woensdag 16 februari. Voor het overige verandert er niets: het tijdstip, de locatie en de omlijsting blijven hetzelfde. Er zijn nog enkele tientallen plaatsen beschikbaar. Boek hier.

Ontgrendel!

Weer een geweldig stuk van Scott Galloway, de eigenwijze professor van NYU. De geschiedenis leert dat crises vaak worden gevolgd door bloeiperiodes. ‘En een hoeksteen van duurzame welvaart is ontgrendeling: een grote sprong voorwaarts maken door een totaal nieuwe benadering.’ Vijf grote maatschappelijke problemen die ‘ontgrendeld’ kunnen worden, met ‘gedwongen’ ontdekkingen dankzij de Covid-pandemie.

Een paar voorbeelden.

Boodschappen doen. Er zijn snelle thuisbezorgers in de VS (Jokr, Getir, Gopuff) die in plaats van een supermarkt een netwerk van hyperlokale winkels hebben, van waaruit koeriers op elektrische fietsen binnen anderhalve kilometer bezorgen binnen 15 minuten. Dit is sneller en schoner dan bezorging met bestelwagens in een radius van 10-15 kilometer. (En kan in de VS ook de obesitas-crisis bestrijden: er zijn in de VS 247.000 fast-foodlokaties, en 39.000 supermarkten. Armen gaan makkelijker naar de Burger King want die is dichterbij dan de kruidenier.) Zo’n netwerk kan ook de posterij overnemen: pakjes en andere post bezorgen.

Gezondheidszorg: thuistesten op corona heeft ons laten zien hoe makkelijk ‘zorg op afstand’ kan zijn. ‘Nu zitten we een uur in de wachtkamer waarna de dokter ons bevestigt dat we ziek zijn en een recept schrijft waarmee we naar een apotheek kunnen gaan en de ziekte verder kunnen verspreiden.’ Hoeveel medische zorg kan niet makkelijk op afstand?

PS zie ook The Economist: https://www.economist.com/business/how-health-care-is-turning-into-a-consumer-product/21807114?

Belastingen: ‘Complexiteit is een belasting op armoe.’ Oftewel: aftrekposten en belastingvluchthavens zijn voor de mensen die het kunnen betalen. Dus: ‘Een bijna-vlaktaks van 10% (voor inkomens tot $100.000), 20% (tot $1 mln) en 40% (boven $1 mln.)’ Dat zal voor veel rijken als een shock komen, maar het grootste deel van van de twintigste eeuw betaalden ze ook 40%. Via een omweg weet Galloway ook dit te herleiden tot de pandemie 🙂

Klein is fijn

Kernenergie wordt weer salonfähig, maar is nog steeds errug duur. Vooral door eindeloze vergunningsprocedures; maar ook omdat ze groot en complex zijn. Daarom kiezen energiebedrijven nog steeds voor centrales op aardgas of steenkool.

Misschien ligt de toekomst bij kleine kerncentrales, zogenaamde SMR’s (Small Modular Reactors). Eén zo’n ding levert energie voor 60.000 huishoudens; en je kunt er meerdere schakelen (vandaar ‘modulair’). Bill Gates investeert mee in TerraPower, dat deze kleine kerncentrales ontwerpt. Een concurrent, NuScale, heeft nu een vergunning gekregen van de Amerikaanse toezichthouder op kernenergie, plus $1,35 miljard subsidie van het Ministerie voor Energie om een werkende ‘SMR’ (Small Modular Reactor) ” te bouwen. China heeft een zelf ontworpen ACP100 goedgekeurd; Rusland bouwt er eentje die in 2028 moet gaan draaien.

Hoort u 't eens van een ander

Het ziet er steeds meer naar uit dat klimaatverandering niet tot extreme scenario’s gaat leiden. Zegt wie? James Temple, senior energy editor bij MIT Technology Review. Een wetenschapsjournalist, die zelf erkent dat hij wel eens de extreme voorspellingen heeft gebruikt om zijn verhaal kracht bij te zetten. Waarom is bijgedraaid?

Als je alle klimaatbeleid dat nu al wordt uitgevoerd bij elkaar optelt, dan kom je op een temperatuurstijging van 2,7ºC in 2100, volgens Climate Action Tracker. Het IPCC heeft als ‘tussenscenario’ een stijging van 2,1C  tot 3,5C. De doemscenario’s die het IPCC lange tijd hanteerde, met temperatuurstijgingen van 5C of meer, worden steeds minder geciteerd.

Hoe kan dat? Razendsnelle toename van gebruik van duurzame energiebronnen als wind en zon en het relatief schone aardgas. Het IEA schat dat deze energiecapaciteit met 60% zal toenemen in de komende vijf jaar. Daarmee even groot als elektriciteit gegenereerd door fossiel en kernenergie.

Bloomberg voorspelt dat in 2030 bijna 30% van de nieuwe auto’s elektrisch zal zijn. Bedrijven maken grote stappen met het ontwikkelen van ‘groene’ staal en ‘groen’ fossielvrij cement. Vleesvervangers worden sneller populair dan verwacht. Het onttrekken van CO2 aan de lucht wordt op steeds grotere schaal uitgevoerd. Klimaat en ‘groene tech’ bedrijven zijn populair bij participatiemaatschappijen, die (in de VS) 30 miljard hebben geïnvesteerd.

Dit is allemaal geen reden om te zeggen ‘zie je wel, het valt best mee.’ Het is ook geen reden om achterover te leunen, zegt Temple. De vooruitgang die is geboekt, waardoor de opwarming van de aarde lijkt te zijn vertraagd (niet: tot stilstand gebracht) is te danken aan het aanhoudende gedram van activisten, subsidies van overheden, inventiviteit van ondernemers, en schaalvergroting. Dus aandacht voor klimaatverandering is zinvol, want het leidt tot resultaten. En we zijn er nog niet, zegt Temple.

Maar het is wel een aansporing om nu eens op te houden met paniekzaaierij, zegt hij. En daar ben ik het hartgrondig met hem eens. In een enquete onder  10.000 jongeren van 16 tot 25 jaar, vorig jaar in Engeland, zei maar liefst 56% het eens te zijn met de stelling ‘De mensheid is ten dode opgeschreven.’

Dit soort pessimisme aanwakkeren is onverantwoordelijk en bovendien contraproductief. Het ondermijnt de geloofwaardigheid van de boodschapper, en kan leiden tot defaitisme onder de luisteraars. Hetzelfde geldt voor mensen die roepen: alle fossiele brandstoffen verbieden! Oliemaatschappijen liquideren! Of zelfs: weg met kapitalisme, de bron van alle kwaad! Als we dat zouden doen, richten we meer schade aan dan we goed doen, zegt Temple. (tip D. Rosenberg)

Dat lijkt toch opvallend veel op de boodschap van Bjørn Lomborg, die 25 januari a.s. in Amsterdam is op uitnodiging van De Bicker. Nu we het er toch over hebben: als de lockdown wordt verlengd en dit optreden verijdelt, is er een nieuwe datum – u krijgt de keuze om uw geld terug te vragen, of het ticket te houden voor de nieuwe datum. We houden u op de hoogte.

Boektips

Oudgediende Bickerlezer Pepijn Vloemans vertelt over de 26 beste – nonfictie – boeken die hij dit jaar las. Hij legt bondig en precies uit waarom hij ze goed vond, en zijn enthousiasme is aanstekelijk. Kijk maar:

Koop blauw of rood

‘Wij concluderen dat blauwe en rode schilderijen betere prijzen krijgen: op blauwe (rode) schilderijen wordt 18,57% (17,28%) hoger geboden.’  Onderzoek naar prijzen voor schilderijen op veilingen in China, de VS en Europa.

Kijk goed

Helemaal niet belangrijk maar wel gaaf: Google Maps ‘vangt’ bij het fotograferen van een stuk van Kansas toevallig een B-2 Stealth bommenwerper.