De voordeur van de hel

Dit is niet zo’n belangrijk verhaal, maar wel een fijn excuus om eens de naam van de president van Turkmenistan te gebruiken. Gurbanguly Berdymukhamedov. Hier meer over hem. Dat u dat niet wist is geen wonder. Turkmenistan is na Noord-Korea het meest gesloten land ter wereld; minder dan 10.000 toeristen per jaar.

Oh ja, die krater – die brandt al sinds 1971, niemand weet waardoor hij is ontstaan, en pogingen om hem te doven zijn tot nu toe mislukt. Het is aardgas dat maar blijft ontsnappen.

Schoner staal

IJzer en staal zijn onmisbaar, maar het maken ervan stoot wel 8% uit van alle broeikasgassen ter wereld. De Universiteit van Birmingham heeft een modificatie bedacht die op bestaande hoogovens kan worden gebouwd, waarmee de CO2 uitstoot met 90% wordt teruggebracht en die zichzelf ook nog eens na twee jaar heeft terugverdiend. Je vervangt 90% van alle steenkool (‘coke’) in de ovens door een koolmonoxide injectie; die is weer ‘gedistilleerd’ door een ingewikkeld systeem dat de uitlaatgassen van de hoogovens zelf opvangt en splitst. Het proces vergt elektriciteit, maar die kost minder dan de bezuiniging op coke oplevert. Probleem? Het bestaat alleen nog op papier. Het prototype moet nog gebouwd worden.

The invention of Russia

Dit is onderdeel van een BBC serie waarin eerder verschenen ‘The Invention of …’ Polen/Britain/Nederland/de Verenigde Staten/etc.’ (‘Invention’ moet je niet vertalen als ‘uitvinding,’ want het is meer als ‘constructie.’ Bedenksel. Whatever.) Nu de derde aflevering, over Catherina de Grote (oorspronkelijk Sophia, een adellijk meisje uit Stettin, toen Duitsland, nu Szczecin in noordwest-Polen), die meehielp in het complot om haar sullige echtgenoot Peter III te vermoorden.

Het gaat snel

Tyler Cowen, intellectuele veelvraat, steeds vaker geciteerde ‘opinieleider’ in de VS, is ook nog steeds hoogleraar economie. ‘Dit semester ga ik mijn studenten leren hoe ze een werkstuk schrijven met behulp van zelflerende machines zoals ChatGTP.’ En de volgende versie, GPT4 wordt verwacht de komende maanden.

Bomans

Weer een parel van de Belgische publieke omroep. Een ‘remake’ zoals ze dat zelf noemen van een documentaire uit 2003, over de in 1971 overleden schrijver en publiekslieveling uit Haarlem. Hij is nog steeds grappig. Mooie tijdsbeelden ook van de naoorlogse jaren. 11 afleveringen.

CO2-afvang

Climeworks, een Zwitsers bedrijf, zegt dat het als eerste in de wereld CO2 heeft opgevangen, in de grond gepompt, en daarvoor betaald is door een echte klant. Dit is volgens Climeworks geverifieerd door een onafhankelijke derde.

CCS (Carbon Capture and Storage) heeft een lange aanloop gekend. Het is volgens sommige klimaatredders essentieel, omdat de transitie van fossiele brandstoffen naar duurzame te lang duurt. Dus produceren we we te lang, te veel broeikasgassen. Het is nog steeds niet duidelijk of CCS op een schaal kan worden ingezet die nodig is om een deuk in een pak boter te slaan. Een volgende, grotere installatie van Climeworks zal 36.000 ton opzuigen en wegstoppen; dat is één miljoenste van wat we volgens het IEA jaarlijks uitstoten.

SMR stapje verder

De Amerikaanse overheid heeft NuScale toestemming gegeven om een ‘Small Modular Reactor’ te gaan bouwen. Dit is weer een stap in het certificeringsproces; NuScale is de eerste. SMR’s zijn interessant omdat ze kernenergie een stuk toegankelijker maken. NuScale denkt dat de eerste centrale in 2029 kan opstarten.

Maar lezer A. Kaizer zegt dat niet alle SMR’s gelijk zijn: ‘Je hebt SMR in generatie 3 (bv met hoge druk water gekoeld) en in generatie 4 (lage druk en hogere temperatuur). Zie:  https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_small_modular_reactor_designs.

‘Ik ben sceptisch over de NuScale reactor (en ook de vergelijkbare Rolls-Royce reactor). Dit zijn generatie 3 reactoren die gekoeld worden met water, onder hoge druk, wat de klassieke technologie is. Maar ze werken met (moeilijker te beheersen) hoge druk en zijn niet echt inherent veilig. Ook hebben ze een afvalprobleem, omdat dat afval heel erg lang veilig bewaard moet worden. Kernenergie hoogleraren in Nederland (Delft, Utrecht) adviseren niet voor niets om even te wachten op de opkomende generatie-4 centrales.’
Het voordeel van SMR’s is dat je ze in grote aantallen kunt produceren en plaatsen waar de klant ze wil, bijvoorbeeld bij fabrieken die veel energie vergen, of dichtbevolkte woonwijken. Maar daarom moet je hogere eisen stellen aan de veiligheid. En volgens Kaizer is de 4de generatie inherent veiliger van ontwerp.

Het begint te knellen

De Russische overheid heeft luchtvaartmaatschappijen toestemming gegeven om toestellen die aan de grond staan te ‘kannibaliseren,’ oftewel onderdelen eruit te slopen om andere toestellen in de lucht te houden. Op toestellen van niet-Russische makelij mogen ook onderdelen worden geschroefd van vliegtuigen van andere merken.

Dus ...

… de dominantie van lithium-ion accu’s door China is nog een extra reden om naar andere vormen van energie-opslag te zoeken. Waterstof? Nee, zegt dit bedrijf: ammoniak. 20x de energie-dichtheid van lithium-ion accu’s. Maar ja: deze vrachtwagen heeft zijn eigen fabriekje aan boord waarmee ammoniak wordt geconverteerd in waterstof; die gaat in een brandstofcel waarin elektriciteit wordt gegenereerd; die drijft de elektromotoren aan. Meer conversiestappen betekent meer energieverlies. De wagen heeft evenveel energie aan boord als de Tesla Semi, zegt het bedrijf; maar ja, na al die conversies is er nog maar de helft over, denkt dit artikel.

Aan de andere kant: dit is een omgebouwde, bestaande truck; da’s goedkoper. En er is misschien wel meer ruimte voor ammoniaktanks.

Accu's

Deze grafiek gaat alleen over de productie van lithium-ion accu’s (batterijen in de volksmond), en dan nog alleen die voor elektrische auto’s. Maar China heeft niet alleen evenveel productiecapaciteit als de rest van de wereld samen (in 2022), het heeft ook de grootste voorraden grondstoffen, en de grootste automarkt (52% van de wereld in 2021).