Verkiezingen

politiek | De Bicker | 1 okt 23

De stemmen zijn geteld. De grootste partij is Smer geworden, met 23% van de stemmen: Progressief Slowakije, aan de andere kant van het spectrum, 18%; Hlas heeft 15%.

Geen enkele partij heeft 'gewonnen;' de grootste mag wel als eerste proberen een coalitie te vormen, net als in Nederland. De nrs 1 en 2 hebben allebei nr 3 nodig om een meerderheid te kunnen vormen. Dus de leider van Hlas, Petr Pellegrini, wordt algemeen gezien als de sleutelfiguur.

Zijn opties zijn de extremen: Smer is één van de meest anti-Westerse, conservatieve partijen; Progressief Slowakije is pro-Westers, pro-LGBTQ. Smer heeft de cultuur van corruptie doorgezet die onder het socialisme was ontstaan; PS, een relatief jonge partij, wil eindelijk een streep zetten onder die cultuur en corrupte mensen ter verantwoording roepen.

Hoe kan dit? Standpunten over Oekraine, LGBTQ-rechten, de EU, Navo en economisch beleid zijn ondergeschikt. De vraag voor de leiders van Smer en Hlas is: welke coalitie geeft mij de beste kans om niet in de gevangenis te belanden.

In de afgelopen vier jaar is een relatief liberale regering er in geslaagd om het Openbaar Ministerie wat meer tanden te geven, en de rechterlijke macht een stuk te hervormen. Dat heeft er toe geleid dat de afgelopen vier jaar ruim 40 mensen zijn aangeklaagd, voor de rechter zijn gekomen, zijn veroordeeld, en daadwerkelijk nu hun straf uitdienen. Daaronder klein grut, maar ook een hoge officier van justitie, hoge bestuurders van de binnenlandse veiligheidsdienst, politieofficieren, enkele oud-directeuren van de Belastingdienst, en zo voort.

Dat is een kentering. Alle veroordelingen zijn te herleiden tot spinnenwebben van corruptie, vaak met 'oligarchen' als ultieme belanghebbenden. Veel politici van Hlas en Smer worden genoemd als verdachten, in kranten die worden gevoed door lekken uit justitie. Voor hen is politiek dus een kwestie van lijfsbehoud geworden.

De partij van Robert Fico, Smer, heeft elf jaar het land geregeerd. Petr Pellegrini startte zijn eigen partij Hlas nadat hij Smer met ruzie verliet, maar heeft dus een zelfde verleden.

Lokale prof in politieke wetenschappen, Pavol Babos, zegt in een podcast te vrezen voor een nieuwe termijn voor Fico en zijn partij. 'Vroeger had hij Europees geld nodig en een positieve reputatie in Europa. Het was niet nodig om democratische principes te schenden of democratische instellingen aan te vallen, zoals een vrije pers of onafhankelijke rechters, omdat hij niet werd bedreigd door ze. Nu geeft hij niets meer om zijn imago in Europa, of Europees geld. Omdat de drijfveer niet langer is nog meer geld te stelen, maar om rechtszaken te voorkomen. De tweede reden waarom dit drastisch anders zou worden, is dat het in zijn hoofd persoonlijk is geworden. Vroeger haatte hij ook de media, maar dat was meer een strategisch of tactisch ding. Geen vragen beantwoorden, niets geven om goede relaties met kritsche media; zelfs als hij de media aanviel, was dat meer retorisch en tegen een merknaam. Nu gaan ze achter specifieke journalisten aan, en ze zijn niet bang om ze bij de naam te noemen. Hij heeft al eens gezegd dat hij er voor gaat zorgen dat ze graag hun land verlaten.'

Tot zo ver Babos. Toevallig sprak ik twee weken geleden een landelijk bekende columnist en TV-commentator, die zei: 'Als Fico wint, ben ik de volgende dag vertrokken.' Zijn vrouw is arts en ze bereiden zich voor op een verhuizing naar Oostenrijk of Zweden. Hij is al eens in elkaar geslagen omdat hij een corruptiezaak volgde; en hij wordt regelmatig op straat bedreigd omdat mensen hem herkennen van televisie-optredens.

Zondagavond zei Fico dat hij de chef van de politie en de speciale officier van justitie wil ontslaan. Dat zijn de mannen die het onderzoek naar en de vervolging van corruptie leiden.

Wat wil de kiezer?

Je kunt dus niet zeggen 'Slowakije is links of rechts geworden, of een vazal van Rusland, of een mini-Hongarije.'  Het land is verdeeld. Totaal zeven partijen zijn over de kiesdrempel van 5%, en die hebben programma's die net zo ver van elkaar verschillen als die van zeven grootste partijen in Nederland. Een 'linkse' coalitie heeft net zo veel bestaansrecht als een 'rechtse.' Het kan alle kanten op gaan.

Voor de meeste Slowaken geldt, net zoals overal en altijd: 'It's the economy, stupid.' Welke partij geeft mij de beste kans op meer salaris, en minder concurrentie van immigranten en ander vreemd gespuis dat mijn baan kan afpikken? Lonen buiten de hoofdstad zijn relatief laag, en gas, elektriciteit, benzine en andere dagelijkse kosten zijn flink duurder geworden. Progressief Slowakije is alleen in de provincie Bratislava de grootste partij; in vrijwel alle andere districten in het land wonnen Smer of Hlas de meeste stemmen.

De laatste regering, de liberalen die Fico opvolgden, had de pech dat Covid het land lamlegde, en dat de daarop volgende inflatie juist voor de laagst betaalden het hardste aankwam. Geen wonder dat die stemmen op vertrouwde gezichten, onder wiens leiding het land gestaag welvarender was geworden. Dat ze geld in eigen zak steken en vriendjes bevoordelen, ach, dat was het land allang gewend na 40 jaar socialisme. Hervorming, modernisering, rechtsstaat - dat zijn luxedromen die alleen de grote-stadsbewoners zich kunnen veroorloven.

Wat betekent het voor de rest van de EU?

Het westen kijkt naar de verkiezingen van dit kleine landje met vijf miljoen inwoners langs de meetlat van EU, populisme,  mensenrechten, Navo, en Oekraïne. Maar dat zijn nu net de dossiers waar het niet om draaide. Slowakije is zo klein dat geen Oekraïner zal merken dat de militaire steun is afgelopen. Populisten herkennen en respecteren de financiële problemen van de kleine man. En geen enkele Slowaakse politicus pleit voor het verlaten van de EU.

Enger dan Poetin?

politiek | Carnegie | 25 sep 23

Als Poetin ooit aftreedt, of wordt verzocht met pensioen te gaan, hoe groot is dan de kans dat zijn opvolger nog veel erger is? Een soort Prigozhin? Niet erg groot, zegt Andrei Kolesnikov, voormalig hoofdredacteur van Novaya Gazeta en nu verbonden aan de Carnegie Endowment for International Peace.

Allereerst: hoe veel erger kan het worden dan het nu is? Anti-Amerikaans, paranoïde, oorlogszuchtig, totalitair? Twee: een opvolger komt waarschijnlijk uit de achterban van Poetin om de simpele reden dat alle andere machtsstructuren door het Poetin-netwerk zijn uitgeschakeld. Een volksopstand? Een coup? De FSB en de politie zouden die 'in een paar minuten' de kop  indrukken.

'Als we kijken naar de geschiedenis, dan is verandering van leiderschap in Rusland altijd gepaard gegaan aan liberalisatie, niet bloederige chaos (Kroestjev's dooi na Stalin, Gorbachev's perestrojka na's Brezjnev's 'gerontocratie,'  Jeltsin's hervormingen na het eind van de Sovjet-Unie). Zelfs machsstrijd aan de top heeft niet geleid tot chaos.' (...) 'Burgerlijke apathie zal zich schikken naar een georganiseerde overgang naar een nieuw regime.'

Zal Rusland uiteenvallen, zoals veel dissidenten hopen? Geen kans, denkt Kolesnikov. 'Rusland is geen rijk land, en de regio's zijn meestal straatarm - dus afhankelijk van subsidies van de federatie. De economieën van de regio's kunnen niet op zichzelf overleven, en uit de federatie stappen zou ernstige problemen veroorzaken.'  

'Een relatief optimistisch scenario voor een machtsoverdracht is dat Poetin wordt opgevolgd door een technocraat,' besluit hij. Die moet het land leiden naar normalisatie. Want: 'erger kan het niet worden.'

Sancties doen pijn

podcast | BBC | 15 sep 23

Vladimir Milov, voormalig onderminister voor Energie en nu gevluchte dissident, in een podcast van Hard Talk, zegt dat de Russische economie wel degelijk lijdt onder de Westerse sancties. Hij somt op: De rente is verdubbeld, de roebel is de helft van zijn waarde kwijt na een jaar. Rusland exporteert wel veel olie, maar verdient er niks aan door hogere transportkosten en kortingen. Rusland heeft veel minder aan Aziatische landen, die willen olie kopen tegen korting en auto's verkopen voor meer dan ze in het Westen kunnen krijgen. Ze investeren 'nul' in Rusland. Rusland beseft nu dat het de afgelopen dertig jaar is 'gesubsidieerd' door Westerse landen, door handel, investeringen en technologie.

AI

economie | Asterisk| sep 23

Ik weet niet hoe het met u zit, maar ik wacht nog steeds op het moment dat AI mijn leven verandert. Ja, Google is steeds beter in zoeken, en vertalen, en weet steeds beter wat ik wil. Ja, ik snap dat AI reuze helpt bij medische zorg, diagnostiek, juridisch werk, het vertalen van tot nu toe onbegrijpelijke hieroglyfen uit het verre verleden, praten met dieren, dat soort dingen. Ik heb al AI-geschreven mails ontvangen (prik je zo doorheen) en heb nog geen artikel gelezen van een AI dat interessant was. Laat staan een boek. Ik zie allerlei leuke plaatjes die zijn gemaakt door een 'computer' (jaja, dat is digibeet taalgebruik) en prima, maar verder nutteloos. Ik ben skeptisch, niet cynisch; ik snap ook wel dat het een keer gaat gebeuren, maar - geef me een voorbeeld? Gezichtsherkenning, ja, dat bestaat al en als ik mij gedraag zal ik er nooit iets van merken dat de politie mijn gezicht aan mijn naam kan koppelen.

Dus voor dit moment zijn de interessantste intellectuele oefeningen op het speelveld verderop: dat van de General Artificial Intelligence (GAI). Ik leerde een nieuwe kreet: 'Transformational' AI (TAI), dat is de stap tussen nu en GAI. Bijgaand een discussie over hoe dat er uit gaat zien. Wanneer? '80 procent kans dat het deze eeuw gehaald wordt,' zegt de een; '10-20%' kans zegt de ander. Debat tussen een enthousiaste wetenschapper en een 'tut-tut' econoom over de vraag: krijgen we dan 'explosieve' economische groei, in de orde van 20% per jaar? In de 20ste eeuw was het gemiddeld 2% per jaar.

Levert bevolkingsonderzoek iets op?

gezondheid | JAMA | 13 sep 23

De kans op vijf jaar overleven na een operatie is 90% bij lokale kanker, en 20% voor kanker die zich uitgezaaid heeft.  Dat lijkt een simpel en ondubbelzinnig argument voor veel testen op bijvoorbeeld darm-, borst- en prostaatkanker. Hoe eerder je de kanker vindt en aanpakt immers, hoe beter de overlevingskans.

Toch zijn niet alle artsen overtuigd. L. Cleyndert, hoofdredacteur van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, stuurde een studie van de Journal of the American Medical Association (JAMA) van vorige maand, die op basis van een vergelijking van grootschalige studies concludeert: er is geen verband aan te tonen.

Hoe kan dat nou? Dat is toch volkomen contra-intuïtief? Maar:

1. De aanname dat je uitgezaaide kanker eerder had kunnen aanpakken, gaat er van uit dat je hem eerder had kunnen zien. Dat is niet noodzakelijk het geval. Met screening worden vooral langzaam groeiende en minder agressieve kankers opgespoord terwijl de agressievere kankers zich vaak ontwikkelen als ‘interval’ kanker; in de periodes tussen de screenings.

2.  We weten niet, en zullen ook nooit te weten komen, wanneer de patiënt zou zijn overleden als er niet was ingegrepen. Maar als je dat moment theoretisch fixeert, en terugredeneert, dan zal 'vroeg erbij zijn' gegarandeerd een langere overlevingsperiode opleveren dan 'laat' behandelen. Anders gezegd: het is onweetbaar of een operatie een leven heeft 'verlengd.'

Wat betekent dat eigenlijk, levens redden? De schrijvers van deze studie zeggen: als de patiënt langer leeft dan zonder operatie het geval was geweest. Dus niet overlijdt aan hartkwalen of iets dergelijks. Bij studies die de effectiviteit van screening meten wordt echter vaak uitsluitend gekeken naar het overlijden aan die kanker, en niet naar het overlijden aan iets anders.

3. De behandeling van kanker in een vroeg stadium betekent niet dat de 'verlenging' van het leven met vijf jaar te danken is aan de operatie. Het kan ook zijn dat de patiënt op eigen houtje ook vijf jaar had geleefd, omdat het simpelweg een heel langzaam groeiende kanker betrof. 'De 90% overlevingskans in de VS is zwaar beïnvloed door vaak 'overgediagnostiseerde' kankers zoals borst-, prostaat-, melanoom- en schildklierkanker,' aldus dit artikel.

Omgekeerd: na het invoeren van screening gaat vaak de incidentie van die bepaalde kanker omhoog; m.a.w. er worden gevallen opgespoord die zich anders nooit gemanifesteerd zouden hebben.

Het kan ook zijn dat het vroegtijdig opsporen en behandelen van kanker geen invloed heeft op de algehele mortaliteit van een bevolkingsgroep. Bijvoorbeeld doordat de behandeling van kanker al riskant is. 40% van de overlijdens na een kankeroperatie wordt toegeschreven aan oorzaken anders dan kanker.

Een andere verklaring is de 'algehele veroudering' hypothese: een ouder lichaam wordt niet alleen minder weerbaar tegen kanker, maar ook allerlei andere aandoeningen (hartfalen, infecties) en ongelukken (een zware val, bijvoorbeeld). 'Anders gezegd: mensen die een hoog risico op kanker hebben, hebben ook een hoog risico op andere doodsoorzaken. Screening kan de eerste categorie verminderen, maar heeft geen effect op de andere doodsoorzaken.'

(In de Volkskrant beschreef een huisarts vorig jaar ook al hoe bevolkingsonderzoeken geen effect hebben op de algehele mortaliteit)

Saudische dromen

economie| Dezeen | 19 sep 23

Skiën in de woestijn, een stad van 170 kilometer lang, gigantische hotels - de projecten van Saoedi-Arabië. Tijdschrift Dezeen maakte een lijst van 14 'giga' projecten.

Harari over democratie

politiek | BBC | 18 sep 23

Yuval Noah Harari is in de tien jaar sinds 'Sapiens' een stuk pessimistischer geworden over samenwerking van mensen. Democratie werkt alleen als er een basis van vertrouwen is; die wordt gevoed doordat mensen met elkaar 'converseren.' Dat kan nu makkelijker dan ooit, en toch brokkelt het vertrouwen af. Hij roept de eigenaren van grote sociale netwerken op om al het andere werk neer te leggen en zich 100% te richten op de vraag: 'Hoe heeft dit kunnen gebeuren en wat kunnen we er aan doen?'

De volgende AI

tech | MIT | 15 sep 23

Eén van de oprichters van DeepMind, Mustafa Suleyman, zegt dat ChatGPT - generatieve AI - een stap is in de richting van de volgende fase, interactieve AI. 'Je geeft 'm gewoon een algemeen, ambitieus geformuleerd doel en hij weet alle middelen te vinden waarmee hij dat doel kan bereiken.'

Oekraïne

oorlog | Bicker | 20 sep 23

Als de reguliere nieuwsbronnen niet meer uw honger naar nieuws uit Oekraïne bevredigen, zoals bij mij het geval is - hier een lijstje van schrijvers die ik volg.

Institute for the Study of War (ISW) volgt nauwgezet de militaire bloggers in Rusland; Phillips O'Brien, hoogleraar oorlogskunde aan St Andrews U.; Lawrence Freedman, honorair prof oorlogskunde aan Kings College in Londen; gepensioneerde Australische generaal Mick Ryan; en soms de wat ruigere blogs zoals deze van Stefan Korshak, verslaggever bij de Kyiv Post. Vandaag schrijft hij: de drie droogdokken in Sevastopol zijn allemaal onbruikbaar door raketaanvallen, dus schepen in de Zwarte-Zeevloot kunnen niet gerepareerd worden; de drie overgebleven Russische landingsschepen hebben opdracht gekregen zich terug te trekken in de Zee van Azov, en daar te blijven bewegen, omdat Rusland zich niet kan permitteren er nog eentje te verliezen. 'Een voortreffelijke reden om die Kerchbrug nu eens voorgoed in puin te leggen,' suggereert hij; dan zitten die drie schepen opgesloten.

Extinction Rebellion

wetenschap| LinkedIn | 4 sep  23

"Op 15 september is er weer een manifestatie van Extinction Rebellion bij de A12 in Den Haag. De boodschap gaat daar over het stopzetten van de subsidies aan de fossil fuel industry (FFI) en over klimaatrechtvaardigheid.

Mij werd gevraagd om de demonstratie met een toespraak af te sluiten, in mijn hoedanigheid als grondlegger van de milieubeweging en als Club of Rome-icoon. Ik ga dat niet doen. En hier zijn de redenen."

Zo begint Wouter van Dieren, mede-oprichter Milieudefensie en mede-auteur van het rapport 'Grenzen aan de Groei' van de Club van Rome, een post op LinkedIn getiteld 'Reality Blindness.' Sober, logisch, doortimmerd. Hij ziet weinig lichtpuntjes, maar deinst daar niet voor terug. (tip A. Kaizer)

'Open' AI?

tech | MIT | 20 juni 23

Er ontwikkelt zich een wedloop tussen ontwikkelaars die hun AI gesloten willen houden - OpenAI, bijvoorbeeld - en zij die denken dat AI 'open-source' moet zijn. Bij de laatste onder andere Yann LeCun (wat een briljante naam), de Franse winnaar van een Turing Award die nu voor Meta werkt. Dat is op de lange termijn veiliger, zegt hij. 'Willen we een toekomst waarin AI systemen transparant zijn, of eigendom zijn van een handvol bedrijven aan de Westkust van de VS?' vraagt hij. Open AI wil geen openheid omdat het op dit moment straatlengtes voor ligt op de concurrentie. Meta zet dus in op open-source.

Open wetenschap?

wetenschap | Pielke | 26 aug 23

Een wetenschappelijke studie gepubliceerd in SpringerNature werd door de uitgever ingetrokken, niet omdat er nieuw bewijs tegen werd aangevoerd, maar omdat enkele media -The Guardian en Agence France Press - hadden geklaagd. De studie bevat inderdaad een opiniërende frase: 'De data die we hebben waargenomen wijzen er niet op dat wij een klimaatcrisis doormaken, zoals vele bronnen zeggen.' Hoe onverstandig dat ook is, het is niet goed als een wetenschappelijke uitgever buigt voor media, zegt Pielke.

Zie ook ...

... de meest recente nieuwsbrief van Noah Smith: een studie die onderzoekt of er verband is tussen de bosbranden in Californië en klimaatverandering concludeert dat 'het antropogeen de frequentie van extreme, dagelijkse bosbranden met 25% doet toenemen.'

Maar in een ander blad zegt de hoofdauteur:  'Ik heb me exclusief gericht op de invloed van klimaatverandering op extreme bosbranden. Vergis je niet: die invloed bestaat. Maar er zijn ook andere factoren die net zo veel invloed kunnen hebben, zoals verkeerd bosbeheer, of toenemende bezoekersaantallen waardoor vuur per ongeluk of expres wordt aangestoken.'

Waarom gaf hij niet een completer overzicht van oorzaken en gevolgen? 'Dat zou een overzichtelijk narratief over de negatieve gevolgen van klimaatverandering hebben verwaterd, en dat zou weer de kans hebben verminderd dat de studie zou worden goedgekeurd door de eindredacteuren en recensenten van Nature.'

Depressie

wetenschap | Guardian | 10 sep 23

Bespreking van twee boeken over behandeling van depressie. Beide belanden, via verschillende routes, bij de conclusie dat nieuwe antidepressiva, met name psilocybin, indrukwekkende resultaten laten zien.

Kapitalisme

wetenschap | Engelsberg | 8 sept 23

Niall Ferguson zet nog eens op een rijtje waarom kapitalisme uiteindelijk 'won' van socialisme. Een lang essay met indrukwekkende cijfers. Socialisme werd uitgevonden en won aan populariteit in periodes dat de inkomensongelijkheid het grootste was. Interessante stelling: 'Een veelgemaakte vergissing na de revoluties van 1989 is dat kapitalisme en democratie elkaar versterken, terwijl het in werkelijkheid kapitalisme en de rechtsstaat is. (...) Wat socialisme zo kwaadaardig maakt is (...) dat het recht van eigendom wordt ondermijnd als de staat eigenaar wordt van de private sector.'

Zo ook Janan Ganesh in de Financial Times (29 aug): als gemeentes een zeker niveau van kleine misdaad onbestraft laten (San Francisco), als mensen niet meer kunnen rekenen op de politie om inbraken te onderzoeken (Nederland?), als tientallen miljoenen Amerikanen geloven dat Donald Trump onschuldig ook al is het tegendeel bewezen - dan ben je op weg naar een 'low-trust society.'

Wiens idee was 't?

politiek | Quillette | 29 aug 23

Werd Rusland in 't nauw gedreven door expansionisme van de NAVO, cq de VS? Die redenering gaat er van uit dat de midden-Europese landen willoze pionnen waren. Het tegendeel is waar: vaak dramden zij om toelating tot Navo. Mooie vignette hier van de ontmoeting in 1997 tussen president Vaclav Havel van Tsjechië en een uiterst terughoudende Joseph Biden, toen voorzitter van de Senaatscommissie voor buitenlandse zaken. 'Laten we even duidelijk maken - niemand vraagt jullie om lid te worden,' zei Biden. 'Jullie willen lid worden.' Biden moest rekening houden met de isolationisten in de Senaat die toen, net als nu, een belangrijke stroming waren in de Amerikaanse politiek.

Zelfrijdende taxi

technologie | NY Times | 21 aug 23

Lang over geschamperd, maar hij bestaat nu toch echt: de zelfrijdende taxi. Drie verslaggevers stappen achterin, in San Francisco.

Aarde kantelt!!

wetenschap| PopMech | 23 aug

De as van de aarde is ietsje gekanteld doordat ... mensen water oppompen uit de aardkorst. 80 cm 'schuiner' (ten opzichte van de baan om de zon) in de afgelopen 20 jaar. Is dat veel? De kanteling van de aarde varieert, tussen 22,1 en 24,5 graden over een periode van 41.000 jaar; en iedere graad is ongeveer 110 kilometer. Dus 80 cm is verwaarloosbaar. Maar wel veroorzaakt door mensen.

Rolex

geld | NZZ | 30 aug 23

Rolex heeft zojuist Bucherer gekocht en dat is voor de Neue Zürcher reden om eens een stuk te schrijven over het meest geheimzinnige bedrijf van een land waar discretie een nationale sport is. Jaaromzet? Meer dan een miljoen horloges per jaar, dus misschien 10 miljard franc? Bucherer had een omzet van twee miljard, dus zal niet minder dan drie miljard hebben gekost? Alle buitenstaanders, dus ook de NZZ, kunnen slechts raden. De aandelen van Rolex zijn in bezit van een stichting genaamd naar oprichter Hans Wilsdorf. Volgens de 'Generalsekretär' heeft de stichting jaarlijks 300 miljoen franc weg te geven, maar als er een bijzonder project langskomt kan dat eenmalig veel meer zijn. Volgens de statuten mag de stichting alleen geld geven aan projecten in het 'thuis'kanton Geneve. (Doet dat denken aan de familie Van der Vorm aan Rotterdam?) De laatste jaren gingen tientallen miljoenen onder andere naar: voetbalclub Servette FC, de lokale ijshockeyclub, een muziektempel, een archief, een krant, een verarmde wijk, en heel veel onroerend goed.  (tip J. Crol)

Slimmer dan u denkt

wetenschap | Scientific Am.| 1 jul 23

Sommige wespensoorten herkennen familieleden. Mieren bevrijden andere mieren die zijn bedolven. Bijen zoeken planten op die nicotine en alcohol bevatten, in plaats van die te vermijden. Depressieve bijen (die geen paringspartner kunnen vinden) 'drinken' extra. 'Waarom zouden deze insecten geestverruimende middelen opzoeken, als er geen geest is om te verruimen?' vraagt deze onderzoeker. Als insecten zo slim zijn, hebben ze dan misschien ook zelfbewustzijn, iets wat tot voor kort alleen leek voorbehouden aan mensen? Hij beschrijft experimenten en hun methodiek, en de resultaten. Bijen weten hoe groot ze zijn, iets wat in de buurt komt van 'bewustzijn.' Hommels voelen vreugde en pijn, spelen voor de lol, kunnen leren uit eigen ervaring en door het observeren van collega-hommels. Het begint er wel op te lijken.

Accu

technologie | New Atlas | 17 aug 23

Je zou bijna iedere dag wel een stukje kunnen publiceren over een accu die nóg weer beter is dan de vorige. Maar deze aankondiging is van de grootste fabrikant van accu's voor elektrische auto's, het Chinese CATV.  700 km bereik maar belangrijker: laadt op in tien minuten, in 30 minuten bij -10ºC. CATV verwacht eind dit jaar al op schaal te zullen produceren.

Grootgrondbezitters

geld | via The Browser | jul 23

De grootste grondbezitter ter wereld is de Britse koninklijke familie, 2,7 miljard hectare, een zesde van de (grond)oppervlakte van de planeet. Grote stukken bos en landbouwgrond van Engeland natuurlijk, maar ook 90% van Canada.  Nummer twee is de katholieke kerk, die behalve kerken, scholen en huizen ook grote stukken grond heeft in Italië. Verder op de lijst: Inuit in Canada, veel heren- en vrouwenboeren in Australië, een boerderij in China.

Facebook niet slecht voor u

wetenschap| Royal Society | 9 aug 23

Sociale media zijn niet slecht voor uw psychologisch welbevinden. Althans, er is geen correlatie. Dat is de conclusie van deze studie, die de introductie van Facebook in 72 landen koppelt aan onderzoeken van in totaal 946.798 mensen in die landen, over de periode 2008-2019.

AI en economische groei

economie | Tyler Cowen | 17 aug 23

Hoe groot is de stimulans van AI op de economie? Een kwart tot een half procent extra groei per jaar. Lijkt bescheiden, maar over langere tijd wel groot. Schatting van econoom Tyler Cowen. De invloed van AI wordt vaak vergeleken met de stoommachine, die de Industriële Revolutie inluidde. 'Van 1760 tot 1780 was de groei van het Britse BBP 0,6% per jaar,' schrijft hij. 'Van 1831 tot 1873, was de groei gemiddeld 2,4%.'

Bij elkaar is dat wel een ruime verdubbeling van de economie in 40 jaar.

Sja ...

wetenschap| Science | 2 aug 23

Misschien werkt 'geo-engineering' toch. Je kunt kunstmatig wolken creëren, en dat betekent minder opwarming van de aarde, bijvoorbeeld. Dus minder wolken .... In 2020 werd een nieuwe regel van kracht van de International Maritime Association. Die verplichtte vrachtschepen om de uitstoot van zwavel te verminderen. Een succes: de uitstoot nam af met 80%. Maar zwaveldeeltjes in de atmosfeer trokken vocht aan, en hielpen de vorming van wolken. Sinds 2020 zijn de wolken'sporen' die schepen over de oceanen achterlieten, met meer dan 50% verminderd. Vooral boven de Atlantische Oceaan, waar de meeste routes zijn. Dat verklaart voor een deel de extreem warme zomer (samen met El Niño), denken wetenschappers.

Dus. We kunnen 'het klimaat' sturen. Geo-engineering, heet dat in goed Nederlands. Maar hoe dat precies werkt weten we nog niet, dus rustig aan.

Wat doe je nou met AI?

geld| A16Z | 27 jul 23

Het heeft mij even gekost, maar ik beschouw nu AI als een soort 'tussenschuiftechnologie' die je tussen een mens en een activiteit kunt schuiven, die de activiteit makkelijker/sneller/minder saai maakt. Het blijft wel nog steeds handje vasthouden, want ik zie op Chat GPT veel voorbeelden van - laten we aardig blijven - nonchalante intelligentie. Dus je moet niet te veel verantwoordelijkheid afschuiven. (lijkt dit niet op de overgang van paard en wagen naar  'automobielen'?) Maar stel je nu eens voor dat er iemand komt met een applicatie die voor jou de belastingaangifte doet. (Het muntje viel bij het lezen van dit artikel op A16Z). Mamma mia. Die alle aftrekopties kent, alle belastingschijven, alle uitzonderingsgevallen - en alle uitspraken van de Belastingrechter uit zijn hoofd kent! - en ook alle mazen in de wet, alle belastingparadijzen, en hun voorwaarden ...  

Dat zou lekker zijn. Maar iemand die zo'n AI op de markt brengt zal hem eerst moeten testen. En om dat te kunnen moeten je zelf perfect zijn ingevoerd in de belastingwetgeving. Dus dat moet ook weer betaald worden.