Geld is dubbel
Geld is dubbel
Als de economie te snel groeit verhoogt de centrale bank de rente. Dat maakt investeren en lenen duurder. Als recessie dreigt, verlaagt de bank de rente. Maar de afgelopen elf jaar hebben centrale banken de rente verlaagd tot bijna nul, in een gezonde en gestaag groeiende wereldeconomie. Dat hielp vooral de banken, en de mensen met vermogen. Wat nu als er een recessie komt? Die rente kan niet lager. Niemand lijkt een antwoord te hebben.
Het probleem is, schreef de Duitser Silvio Gesell in 1891, is dat geld twee rollen vervult: als een middel om te sparen, en als onmisbaar instrument voor handel. Als mensen verlamd door angst hun geld oppotten, dan valt de handel ook stil. Dat zag Gesell in Argentinië, waar hij in die tijd werkte. Dat land werd in 1890 getroffen door een financiële krach.
Gesell’s radicale voorstel: Maak geld met een houdbaarheidsdatum. Dan is het niet meer aantrekkelijk om vast te houden. Zet op ieder biljet een houdbaarheidsstempel, dat periodiek – tegen een vergoeding – ververst moet worden. Wat is het verschil met negatieve rente, zoals o.a. Zwitserland nu heeft? Dat is immers ook een soort ‘straf’ op geld sparen in plaats van uitgeven. Maar in de praktijk blijkt dat mensen dan toch liever het geld vasthouden, desnoods contant onder de matras. Als je geld daarentegen waardeloos dreigt te worden ….
Gesell’s idee werd breed besproken, en in de Grote Recessie experimenteerden sommige steden met ‘Freigeld’ – in een wanhopige poging om iets te doen aan werkloosheid en faillissementen. Wörgl, in Oostenrijk, betaalde werklozen om publieke werken te verrichten in stempelgeld – om de geldomloop weer aan de gang te krijgen. Hawarden (Ohio) en Anaheim (Cal.) in de VS probeerden het ook.
Na 1945, in de drukke wederopbouw-jaren, was er weinig belangstelling voor medicijn tegen stagnatie. Toen waren er andere problemen.
Maar nu wordt Gesell weer geciteerd, nota bene in studies van centrale bankiers en van het IMF. En de beroemdste econoom ooit, John Maynard Keynes, schreef: ‘Het idee achter stempelgeld is gezond.’ Hij noemde Gesell ‘een vreemde, onterecht verwaarloosde profeet.’