Op de telefoon

tech | Vox | 2 oct 24

Iedere Apple iPhone 14 of nieuwer kan sinds kort communiceren per satelliet, zonder mobiel netwerk. Midden op de oceaan, in de rimboe, op een bergtop - overal. Geen mobiel netwerk meer nodig. (wel alleen SMS.) Dit is handig voor avonturiers, of mensen in een rampgebied, zoals de inwoners van North Carolina onder de orkaan Helene. Beschikbaar sinds de laatste update, enkele weken geleden.

Apple en Google hebben ook 'Satellite SOS,' maar die verbindt rechtstreeks met hulpdiensten en kan niet gebruikt worden voor privé-berichten aan familie of vrienden. Ook deze dienst alleen op iPhone 14 of nieuwer, of Pixel 9 voor Android.

Hoe is dit in vredesnaam mogelijk? Dankzij het almaar groeiende netwerk van satellieten. Die worden zolangzamerhand 'zendmasten in de hemel.' Die maakten al eerder breedband internet zonder kabel mogelijk, zoals geleverd door bijvoorbeeld Starlink.

Die kleine, laagvliegende satellieten kunnen steeds preciezer signalen ontvangen door langere antennes en 'beamforming.'

Handel

politiek | via Tyler Cowen | 29 sep 24

Een ver-elf-voudiging sinds de invasie van Oekraïne. Cynische Duitsers, denk je eerst. Maar hoe zien de Nederlandse cijfers er uit?

Voorspel voorzichtig

ook belangrijk | Ritholtz | 26 sep 24

Een nieuwe aflevering in de serie 'Nobody knows anything' van fondsbeheerder Barry Ritholtz, die een langlopende blog heeft.

Deze keer over de entree van de Beatles in Amerika. Ed Sullivan wees ze twee keer af voor zijn show, voordat hij ze eindelijk toeliet. Serieuze kranten en muziekrecensenten kraakten hun optredens. 'Beatles flop op TV' (NY Herald Trib), 'Zelfs hun moeders zouden toegeven dat ze niet kunnen zingen' (LA Times). Etcetera. Heerlijk om eens te lezen met de benen omhoog. Maar ook een serieuze waarschuwing voor beleggers: 'Proberen om complexe systemen te begrijpen, vol met willekeurige en gerelateerde variabelen, exogene factoren en onvoorspelbaar menselijk gedrag, is een hopeloze onderneming.'

Meer ook op 'The Better Letter,' een van de bronnen voor Ritholtz.

Weer open

economie | NPR| 20 sep 24

Three Mile Island, de kerncentrale waar in 1979 een beperkte maar publicitair rampzalige 'meltdown' plaatsvond, gaat weer open. Het bedrijf dat eigenaar is van de centrale heeft een contract voor 20 jaar gesloten met Microsoft, dat energie nodig heeft voor zijn datacenters.

AI efficiënter

Dit laatste bericht via Benedict Evans, die terloops een opmerkelijk nieuwtje meldt: 'Terwijl de modellen en ook de gebruikersaantallen van AI snel groeien, gaat de efficiëntieverbetering nog veel sneller - 75-90% toename ten opzichte van vorig jaar, doordat de ingenieurs de leiding hebben overgenomen van de wetenschappers.'

Lang leven

wetenschap | The Conversation | 13 sep 24

Waarom leven sommige mensen langer dan andere? Wat is het geheim van 'blue zones,' waar opmerkelijk veel mensen op hoge leeftijd nog gezond zijn? Er is eindeloos veel over geschreven en het is allemaal - onzin, zegt Saul Justin Newman, senior research fellow bij het Centrum voor Lange-Termijn Studies van University College London.

'Ik heb 80% van de mensen ouder dan 110 opgespoord (de overige 20% komen uit landen waar je de cijfers niet kunt gebruiken). Van die 80% heeft vrijwel niemand een geboorteakte. In de VS zijn er 500 mensen, daarvan hadden er 7 een geboorteakte. Nog erger - slechts 10% had een overlijdensakte.'

Huh? Hij legt 't verderop uit.

'Okinawa in Japan is zo'n 'blauwe zone.' Er was een Japans overheidsonderzoek in 2010, dat ontdekte dat 82% van de mensen ouder dan 100 al overleden bleken te zijn. Het geheim van 110 worden is: niemand vertellen dat je dood bent gegaan.'

Newman won dit jaar de Ig Nobel Prijs, voor wetenschappelijk onderzoek dat mensen 'aan het lachen brengt, en dan tot nadenken stemt,' al 34 jaar uitgereikt door MIT in Boston.

'Ik schat dat 72% van de honderdjarigen in Griekenland dood zijn, of vermist, of een geval van pensioenfraude.'

'Gebieden waar de meeste 100-110-jarigen wonen zijn vaak de gebieden waar er de meeste druk is om pensioen te frauderen,' zegt Newman. 'De beste plek in Engeland om 105 te worden is Tower Hamlets. Daar wonen meer 105-jarigen dan in alle welgestelde regio's in Engeland bij elkaar opgeteld. Vlak daarachter zitten downtown Manchester, Liverpool en Hull' (waar het gemiddelde inkomen niet erg hoog is, red.) 'Maar tegelijkertijd hebben die plekkende minste 90-jarigen, en zijn ze volgens de overheid de slechtste gebieden om oud te worden.'

Nu goed. Maar wat dan? We moeten een systeem ontwikkelen dat niet afhankelijk is van documenten, zegt Newman. (tip J. Meischke)

Een nobel vak

politiek | Noahpinion | 19 sep 24

Gewoon maar de feiten opgraven, en achter elkaar zetten. Dat heet 'verslag-geven.' Een nobele bezigheid die in Nederland minder belangrijk wordt gevonden dan polemiek, columneren, essays, meninkjes, geschreeuw en getwitter.

In dit artikel pluist Noah Smith uit hoe het nu precies zit met die immigranten in Springfield die de huisdieren van een buurman opeten. De politie en gemeente-ambtenaren van Springfield zeiden desgevraagd dat ze geen meldingen daarover hadden gekregen. JD Vance (Trump's vice-president-in-spe) zei dat hij had gehoord van een vrouw die haar kat was kwijtgeraakt, en de Haïtiaanse buren verdacht. Maar de kat werd later gevonden in haar eigen kelder. De vrouw, die een Trump MAGA pet droeg, zei op lokale TV dat ze haar excuses had aangeboden aan de Haïtiaanse buren 'met behulp van een vertaal-app en haar dochter.'

Vance, gevraagd waarom hij volhardde in het verspreiden van verhalen waarvan zijn medewerkers wisten dat ze niet op waarheid berusten, heeft 1,9 miljoen volgers op X. In een interview met CNN zei hij: 'Als ik verhalen moet maken zodat de Amerikaanse media eindelijk eens aandacht besteden aan het lijden van het Amerikaanse volk, dan doe ik dat.'

Het gaat van raar naar zorgelijk naar kolderiek. Smith schrijft: 'Desperate to find any sort of substance to back up the pet-eating claim, online rightists posted an image of a black man walking down the street holding two dead geese. It turned out that the man — who isn’t Haitian and lives in Columbus — was just moving roadkill off of the road.'

Er zijn geen 20.000 Haïtianen in Springfield, Ohio, zoals Trump-volgers zeggen. Er zijn 12-15.000 immigranten in het stadje. Misschien 4.000 Haïtianen. Vance zegt dat ze besmettelijke ziekten verspreiden. Maar een verslaggever die zijn werk deed, belde de gezondheidsdienst van de 'county' en hoorde dat er vorig jaar 1.370 besmettingen waren geregistreerd, het laagste aantal sinds 2015.

Springfield kreeg 36 bommeldingen, donkere kinderen moesten onder politiebescherming van school naar huis wandelen; naast het stadhuis werd een toren met bewakingscamera's gebouwd.

Smith contrasteert het haatzaaien van Trump c.s. met een lang citaat van Ronald Reagan, de Republikeinse president van 1981 tot 1989. Die begint: 'Iedereen, uit welke uithoek van de wereld ook, kan in Amerika komen wonen ...(...) daardoor vernieuwen en verrijken we continu ons eigen land.'

Het is erger dan u denkt

politiek | Noahpinion | 13 sep 24

Het Amerikaanse Ministerie van Justitie heeft begin deze maand twee Russen gedagvaard (die overigens voortvluchtig zijn), werknemers van de Russische mediagroep RT (voorheen Russia Today). Die worden beschuldigd van het samenstellen van video's, die werden verspreid door een in Tennessee geregistreerd bedrijf. Sinds de oprichting in november vorig jaar maakte dat bedrijf bijna 2000 video's, die alleen al op YouTube 16 miljoen keer werden bekeken. Dat bedrijf betaalde bijna 10 miljoen dollar aan 'online commentatoren' om deze pro-Russische propaganda en disinformatie te publiceren.

Dit lijkt klein bier. Maar omdat de aanklacht zo specifiek is, niet alleen over de hoeveelheid berichten maar ook de geldstromen, en de manier waarop de organisatie werd ingericht, besef je hoe makkelijk het is om het volk om de tuin te leiden.

Misschien is dit een oplossing

politiek | MIT| 12 sep 24

Een experiment met 2.190 deelnemers geeft hoop. Ze kregen complottheorieën voorgeschoteld, en de kans om die te bespreken met een AI, ChatGPT Turbo. Na drie rondjes testen bleek 20% van mening te zijn veranderd.

In het algemeen stappen mensen niet snel van hun vooroordelen af. Er zijn feiten-controlerende websites zoals Snopes, maar die zijn éénrichtingsverkeer, zoals alle media. Dat maakt het makkelijk om ze af te doen als handlangers van de 'main stream media.' Er is Wikipedia, maar dat is misschien te veel werk. Maar AI kan iedere individuele vraag, en vervolgvraag, over iedere complottheorie beantwoorden. Dat maakt het lastiger om te negeren.

Dan moeten de Facebook/TikTok/X/Telegram lezers nog wel bereid zijn om de moeite te doen. Want het is zo fijn om bevestigd te worden in je vooroordelen ....

Ja of nee?

politiek | The Hedgehog Review | zomer '24

Recensie van twee boeken over de aloude vraag: hebben wij vrije wil? De één zegt ja, de ander nee. Beide uit 2023.

'Wat is vrije wil?' vraagt recensent George Scialabba. 'Het vermogen om keuzes te maken die niet van buitenaf worden opgelegd. Dat betekent niet dat mijn keuze door niks worden veroorzaakt - het betekent dat ik mijn keuze maak. Maar er moet toch iets zijn geweest dat er voor zorgde dat ik de persoon ben, die de keuze maakt. En als er iets is dat mij heeft gevormd, is dat iets dan niet ook hetgeen dat mijn keuzes bepaalt?'

De één, neurowetenschapper, zegt: 'Het doel dat je formuleert, de persoon die je bent, is het gevolg van alle interacties tussen biologie en omgeving die eraan vooraf gingen. Iedere invloed volgt naadloos op de effecten van de voorgaande invloeden. In deze sequentie is er nergens een punt waar je vrije wil kunt invoegen die onderdeel is van de biologische wereld, maar niet eruit voortvloeit.'

De ander, ook neurowetenschapper, zegt dat vrije wil evolutionair is ontwikkeld, zodat 'individuen het vermogen hebben ontwikkeld om nieuwe doelen te formuleren die steeds verder af staan van de ultieme overlevingsinstincten; om te plannen over een steeds langere termijn; om de gevolgen van verschillende handelingen te simuleren, en die van tevoren te evalueren alvorens tot handelen over te gaan. Kortom cognitie te scheiden van handelen, en eigen motieven te analyseren.'

Maar ze vergeten iets, zegt Scialabba. Vrije wil is simpelweg 'de afwezigheid van dwang. Zelfs als alle beslissingen zijn veroorzaakt, dan zijn er slechts enkele die zijn afgedwongen. Wetten, politiek en psychologie hebben een onmisbaar onderscheid geformuleerd tussen vrij en gedwongen.'

Als je niet gelooft in vrije wil, hoe kun je dan iemand ooit verantwoordelijk houden? Dan is iedere straf onverdiend, net als ieder compliment. We hebben onderscheid gemaakt tussen vrij en gedwongen om het leven praktisch draaglijk te maken. En hij eindigt:

'Misschien is de vraag over vrije wil niet zo belangrijk. Filosofen debatteren er al duizenden jaren over. (...) Misschien moesten ze maar eventjes vrij nemen. Misschien is dit een controverse zonder consequenties. Of we nou vrij of veroordeeld zijn, politiek en moraliteit, wetenschap en geneeskunde, kunst en literatuur gaan gewoon hun gang zonder last te hebben van de vraag of vrije wil bestaat.'

'De wereld van morele oordelen en politiek draait op vergeving en empathie, sympathiek begrip en gezond verstand. Daarmee kun je alle vragen over morele verantwoordelijkheid of morele plicht beantwoorden zonder het onmogelijke probleem van de vrije wil op te lossen.'

(Deze samenvatting doet geen recht aan het elegante Engels van George Scialabba, dus als u tijd hebt, lees het hele artikel. Ik had nog nooit van hem gehoord. Zijn ouders waren arbeiders, hij ging naar Harvard en Columbia, was zeven jaar leraar en werd toen manager van het onroerend goed van Harvard, van 1980 tot 2015! Sinds 1980 schrijft hij boekrecensies.)

...komt er aan

tech | CNN | 26 jun 24

Je kunt tegenwoordig staal maken zonder steenkool. Modernere ovens kunnen op elektriciteit draaien in plaats van steenkool. In de VS wordt al 70% van alle staal zo geproduceerd. En als je die elektriciteit opwekt met zon, wind of waterval heb je 'groen staal.'

In het noorden van Zweden, waar deze duurzame bronnen volop voorradig zijn, wordt nu een dubbele fabriek gebouwd: Eentje om waterstof op te wekken door een reactie met ijzeroxide; de elektriciteit daarvoor wordt opgewekt door windmolenparken en de stroming van de Lule rivier nabij.

In de tweede wordt staal gemaakt met de 'waterstof'-elektriciteit. (Voor technische details zie de bron). Dit is serieus: het Zweedse bedrijf H2 Green Steel heeft al 6,5 miljard euro aan financiering opgehaald. Een tweede bedrijf, HYBRIT, is al operationeel. Aandeelhouders zijn o.a. staalfabrikant SSAB en Vattenfall. De Amerikaanse regering heeft subsidie beloofd voor twee projecten in de VS.

De productie van staal is verantwoordelijk voor 7% van wereldwijde CO2 uitstoot. Het meeste wordt gebruikt in de bouw, daarna in auto's. De hoop is nu dat die automakers de eerste klanten worden. Als er eenmaal vraag is, is het makkelijker om nieuwe capaciteit te bouwen. 'Groen' staal is 20-30% duurder dan ouderwets staal; maar in de totaalprijs van de auto betekent dat een prijsstijging van minder dan 1%.

Disinformatie

politiek | Conspicuous Cognition | 28 jul 24

'De vraag is niet: 'Hoe is het mogelijk dat zo veel mensen nepnieuws geloven?' De vraag is: 'Hoe is het mogelijk dat zo veel mensen in staat zijn om nepnieuws te onderscheiden van echt nieuws?'

Dit is een 'explanatory inversion' oftewel: keer de vraag om, om het probleem beter te begrijpen. 'Waarom zijn er arme mensen op de wereld?' vraagt het kind. Je kunt het beter omdraaien, zegt Dan Williams: armoe was in de geschiedenis lange tijd de norm; dus de echte vraag is: 'Hoe is het mogelijk dat er zo veel mensen zijn die zich geen zorgen maken over hun eerste levensbehoeften?'

Zelfde met kennis, informatie, en feiten.

Lange tijd was de beste manier om meningsverschillen te beslechten: de andersdenkenden uitmoorden. Dat is niet meer bon ton. De normen zijn veranderd. Waardoor? Door voortschrijdende beschaving. Gekoppeld aan, en mede veroorzaakt door, de Verlichting.

Wetenschap beloont de ontdekking van nieuwe feiten, in de vorm van prestige, academische aanstellingen en geld. En die beloning wordt uitgereikt op basis van empirisch bewijs. Niet abstracte, filosofische afwegingen.

Wetenschap is een precair systeem, dat bestaat bij de gratie van ons die geloven dat empirisch bewijs beter is dan alle andere vormen van meningsvorming.

'De hedendaagse paniek (over misinformatie, red.) is historisch analfabeet. Er is nooit een 'tijdperk van waarheid' geweest. Onwetendheid en mispercepties zijn geen afwijkingen die onderzocht en uitgelegd moeten worden; ze zijn de norm. De dominante godsdiensten van de wereld zijn enorme verzamelplaatsen van nepnieuws en geruchten; komplottheorieën zijn zo oud als de mensheid zelf.'

Dus, concludeert Williams: 'de echte uitdaging is niet disinformatie te bestrijden, maar een hoger doel: de epistemische normen en instituten koesteren en verbeteren, om vertrouwen te winnen.'

Een voorstel

ook belangrijk | Brilliant Maps | 8 aug 24

Als we zomertijd afschaffen? Kunnen we in plaats daarvan meerdere tijdzones in Europa maken, die beter aansluiten bij het aantal zonuren. Moet je wel de klok vooruit zetten als je de Duitse grens over rijdt ...

De toekomst neemt zijn tijd

tech | Ben Evans | 9 jul 24

'Mijn oude baas Marc Andreessen zei altijd dat ieder idee dat in de 'dotcom bubble' uit elkaar spatte, nu een succes zou zijn geworden.' Zo begint Benedict Evans deze column. Oftewel: vooruitgang gaat langzaam. Online winkelverkopen zijn nog steeds minder dan 25% van het totaal in de VS (die zwarte lijn, is exclusief auto's en verwante producten). 'Cloud computing' bestaat nu tien jaar en is nog steeds maar 30% van computergebruik van bedrijven. Zelfs de iPhone had vier jaar nodig voordat hij begon de markt te veroveren.

Oftewel: verwacht nu niet dat AI snel gemeengoed wordt. Op dit moment: enorme belangstelling, enorm veel mensen die met Chat GPT hebben kennisgemaakt - maar relatief weinig die terugkeren:

Conclusie? Geen. Evans durft ook niet te voorspellen. Zegt alleen: wees niet verbaasd als het jaren duurt.